Ismet MARKOVIĆ Plavnik (1948-2017), pjesnik, filozofski pisac i prevoditelj, rođen je 17. marta 1948. godine u Prnjavoru kod Plava u Južnom Sandžaku. Preselio je na Ahiret 12. 01. 2017. Ukopan je na mezarju u Vitomirici kod Peći. Roditelji su mu Halit i Iljka, rođena Tošković. Djed mu Smajo bio je rođeni brat narodnog prvaka Bošnjaka Plava i Gusinja Dema Markovića, kojeg je prijeki sud Crne Gore  osudio na strijeljanje i strijeljao na Racini u Plavu, za vrijeme prozelitizma (nasilnog pokrštavanja) 05. marta 1913. godine, zato što je odbio da pređe na pravoslavnu vjeru, kako ističe dr. Mustafa Memić u svom djelu „“Prozelitizam – Nasilno pokrštavanje Bošnjaka 1913. g. u Plavu”). Prva supruge mu je Nuka, rođena Ahmetović a druga Draga Babačić. Sa prvom suprugom izrodio je djecu: tri kćerke (Sabrina, Maja i Naila) i dva sina (Emin i Demir). 

Završio je osnovnu školu u Plavu, a gimnaziju u Peći. Studirao je filozofiju i sociologiju na univerzitetima u Beogradu i Prištini. Diplomirao je studije filozofije i sociologije. Sudjelovao je u čuvenim studentskim demonstracijama protiv režima 1968. godine u Beogradu. Postdiplomske studije filozofije započeo je na Univerzitetu “Kiril i Metodije” u Skopju, ali ih je zbog prinudnog napuštanja Kosova, 1992, godine morao prekinuti. Bio je profesor filozofije, logike i sociologije u srednjim školama: gimnaziji u Plavu, a zatim u Bihaću u Tursko-bosanskom koledžu i Mješovitoj srednjoj školi u Velikoj Kladuši. Duže od dvije decenije bio je profesionalni novinar i urednik u Redakciji lista “Jedinstvo” Priština, te osnivač i jedan od osnivača listova “Omladinski pokret” Titograd-Podgorica, “Prezent” Cazin – izvršni urednik i “Aspekti” Cazin – glavni i odgovorni urednik. Napravio je jedan od najboljih intervjua sa istaknutim bošnačkim filozofom dr. Rasimom Muminovićem (1935-2012). Bio je urednik za poeziju u književnom časopisu “Stremljenja” u Prištini (1985-1988). Surađivao je sa brojnim redakcijama uglednih listova i časopisa u nekadašnjoj Jugoslaviji. 

Dalja aktivnost Plavnika ogleda se u prevođenju sa albanskog na tadašnji- srpskohrvatski i kasnije na bosanski jezik  poezije i drame autora sa Kosova i iz Albanije (A. Shkreli, I. Shkreli, L. Poradeci, S. Hamiti, E. Basha, N. Lako, N. Halimi, A. Gajtani, F. Brovina, M. Gaši i drugi). Sa francuskog jezika preveo je čuveno djelo „Politička filozofija“ čiji su autoru norveški filozofi. Marković je od 1966. godine do kraja života objavljivao poeziju, književnu kritiku, filozofske i sociološko-političke analize, članke i osvrte, te sudjelovao na renomiranim domaćim i inozemnim poetskim manifestacijama. 

Egzistencijalno simbolički smisao poetskog stiha

U poeziji I. M. Plavnik je slijedio, uz Ismeta Rebronju (1942-2006), simbolistički egzistencijalizam slobodnog stiha istaknutog bošnjačkog i europskog pjesnika Maka Dizdara (1917-1971). Važio je za jednog od najsuptilnijih perfekcionista i stilista. U svojim pjesničko-filozofskim mišenjima uvijek je gledao naprijed i nije se osvrtao na ono što bi čitatelje opterećivalo, posebno je odbacivao predrasude i stereotipe. Svoju metaforičko-metafizičku filozofiju poezije je umjetničko-estetskim pregnućem, doveo do savršenstva. Zborio je i pjevao kosmopolitski iz srca, uma i duše. Posebno je njegovao smisao za dijalog, nošen odgovornim jezičkim iskazom, sa izuzetnim osjećanjem za vrijednosni sistem mišljenja. Poezija mu je prevođena na turski (knjiga izabranih pjesama, Istanbul, 1986), njemački, francuski, italijanski, mađarski, albanski, makedonski i slovenački jezik. 

U književnost je ušao vrlo mlad, još kao gimnazijalac u Pećkoj gimnaziji, gdje je pripadao značajnoj literarnoj grupi u kojoj su bili: Alija Džogović, Darinka Jevrić, Bajram Đombaljaj, Musa Miketić, Mihailo Zvicer i drugi. U toj grupi isticao se kao vrlo prodoran i originalan.

Međutim, Marković je očigledno dobro bio upoznat sa situacijom na univerzitetima, te se nije zanosio nikakvim nerealnostima. Znao je reći da u vremenu komunizma univerziteti nemaju autonomiju i da bi on teško ostvario svoju mladalačku viziju slobodnog mislećeg i kritičkog intelektulaca. 

Plavnik je bio zastupljen u svim značajnijim antologijama bošnjačke poezije i književne kritike objavljivanim u proteklih trideset godina u Bosni i Hercegovini i u inozemstvu, te u kapitalnom projektu; Bošnjačka književnost u 100 knjiga (u realizaciji BZK Preporod, Sarajevo). Pisao je i objavljivao punih pet decenija, od 1966. godine. “Mimohod” (Bijelo Polje, 1974), “Stablo u slovima” (Priština, 1978), “Raboš” (Priština, 1981), “Abidin” (Istanbul, 1986) i “Tegobnik” (Beograd, 1987), te Antologiju poezije kosovskih stvaralaca (tadašnjeg) srpskohrvatskog jezika: “Ikarov brat Antej” (Priština, 1989). U rukopisu su mu knjige pjesama: “Refugium hereticorum”, “Starina” i “Doček u Kraljevu”, knjiga kratkih govornih tvorevina Bošnjaka iz Plava i Gusinja - “Hodilice”. Pored toga autor je knjiga eseja: “Bošnjaštvo i antibošnjaštvo”, te studije “Hronoskopija” o herezi u monoteističkim religijama (hebrejstvu, krišćanstvu i islamu), zatim teksta “Hereza” i o Neitzscheovom shvatanju kulture i umjetnosti: “Dionis i Apolon”. Bivši je član Udruženja književnika Crne Gore i Društva pisaca Kosova, te Saveza novinara Jugoslavije, član Nezavisne unije profesionalnih novinara Bosne i Hercegovine, član Udruženja pisaca Sandžaka i član Matice Bošnjaka – Društva za kulturu, znanost i umjetnost Sandžaka. Govorio francuski, njemački, italijaski i albanski jezik. 

Zbog otvorenog pritisaka, progona i kažnjavanja od strane (srpskih) ekstremnih nacionalista bio je primoran da u oktobru 1992. godine napusti Kosovo u najtežem vremenu u trajanju od jedne “turbulentne” decenije i provede u gotovo potpunoj izolaciji i surovim uvjetima izbjeglištva u Švicarskoj, Italiji i na kraju u Bosni i Hercegovini. Na Kosovo Ismet M. Plavnik, se vraća, po pozivu  u oktobru 2002. godine. Te godine postaje savjetnik ministra u Vladi Kosova (dr. Numan Balić) za medije i manjinske zajednice. Prema programu Vlade bilo je pripremljeno i dogovoreno, da Matica Bošnjaka iz Sandžaka objavi izabrana djela Ismeta Markovića Plavnika u deset tomova. Zbog sporova koji su kasnije uslijedili između Markovića i nekih članova Vlade nije došlo do realizacije ovog projekta, ali to ne smatramo Markovićevom krivnjom, već propustom, onih  koji nisu respektovali kritičko mišljenje manjinskih zajednica na Kosovu. Nakon izlaska iz Vlade Kosova književnik i filozof Ismet Marković Plavnik je bio imenovan za savjetnika i prevodioca u kabinetu gradonačelnika Grada Peći. 

Život ga je vodio po raznim bespućima čitave jedne svojevrsne odiseje. Iznenadna smrt koja je došla 12. januara 2017. godine, spriječila ga je da napravi sintezu svog filozofskog književnog duha. 

 

Autor: Šefket Karčić