El-Havārizmī, perzijski učenjak  koji je živio krajem devetog stoljeća, je od strane halife  postavljen za naučnika u Bejtu-l-hikme u Bagdadu. Razvio  je algoritam, metodu računanja koja nosi englesku verziju  izumiteljevog imena.

Svojim izvanrednim radom na području  algebre, koji uključuje analitička rješenja linearnih i kvadratnih  jednačina, zaslužio je naziv "otac algebre". Riječ algebra je izvedena iz njegove poznate knjige El-Džebr ve-l-mukābale (Algebra i jednačine). Ta knjiga sadrži El-Havārizmijeva  najvažnija stanovišta i smatra se prvim radom ikad napisanim  na tu temu. El-Havārizmī je proučavao indijski pojam nule koji  je preko njega prenesen u Evropu. Indijci su za nulu ostavljali  prazan prostor, a El-Havārizmījev doprinos je simbol "0".

Čak  je i engleska riječ za nulu zero izvedena iz arapskog imena za  ovaj pojam, sifr. Leonardo da Vinci je proučavao arapski sistem  brojeva i predstavio ga Evropi. Ebū el-Vefā al-Buzjānī (940-997) je razvio trigonometriju.  On je prvi koji je pokazao neodređenost sinusne teoreme u  odnosu na sferne trouglove. Et-Tusi, još jedan islamski  naučnik iz trinaestog stoljeća, je razvio sfernu trigonometriju  uključujući šest osnovnih formula za rješavanje sfernih  pravouglih trouglova. 

Astronomija

El-Bettani, islamski astronom koji je živio u desetom  stoljeću, dao je veliki doprinos proučavanju astronomije.  Odredio je trajanje solarne godine od 365 dana, 4 sata i 46  minuta. Predložio je novu genijalnu teoriju za određivanje  vidljivosti mladog mjeseca. Evropski astronomi su 1749. god.  koristili njegova opažanja pomračenja sunca da bi utvrdili  ubrzanje kretanja Mjeseca. Muslimani su izumili kompas, a  El-Fargāni (860.) je procijenio obim Zemlje na 24 000 milja.  Muslimani su prvi koristili klatno, gradili opservatorije, pravili mape vidljivih zvijezda i ispravljali astrotablice Sunca i 
Mjeseca. Također su pisali o Sunčevim pjegama, pomračenjima  i kometama. Muslimanski naučnici su razgraničili astronomiju  i astrologiju i smatrali astrologiju kvazinaukom. Islamski  astronom iz trinaestog stoljeća et-Tusi je postao slavan praveći  astronomske tablice nazvane El-Zidž Ilhanī, koje su postale  najpopularnije tablice među astronomima. Istakao je nekoliko  ozbiljnih mahna Ptolomejeve astronomije i nagovijestio kasnije  nezadovoljstvo takvim sistemom koji je dosegao vrhunac  Kopernikovim reformama. U desetom stoljeću muslimani  su izgradili opservatorij u Bagdadu, a poznati opservatorij u  Semerkandu je sagrađen u trinaestom stoljeću dok je et-Tusi  radio na računanju kretanja planeta. Ibn Šejtar iz Damaska  (šesnaesto stoljeće) je nastavio rad na kretanju planeta, koristeći kombinaciju savršenih kružnih kretanja. Poznati evropski  astronom Kopernik je bio upoznat sa radom Ibn Šejtara i koristio  je njegove teorije prilikom predlaganja heliocentričnog sistema,  koji osporava Ptolomejevu teoriju o geocentričnom sistemu.

Geografija

El-Mes‘ūdī, islamski geograf i historičar iz desetog stoljeća,  proputovao je Bagdad, Indiju, Kinu i nekoliko drugih zemalja.  Opisao je svoja iskustva, kao i ljude, klimu te geografiju i  historiju zemalja koje je posjećivao. Hronološki je bilježio  historijske događaje i napisao 34 knjige o različitim temama. 
Još jedan veliki islamski učenjak, El-Bīrūnī iz jedanaestog stoljeća (Uzbekistan), je bio poznati putopisac koji je dao  grafički prikaz historije i društava koja je sretao. Preveo je mnoge knjige sa sanskrita na arapski, predstavljajući tako rad  indijskih učenjaka islamskim naučnicima. El-Idrīsī, islamski  učenjak iz dvanaestog stoljeća iz južne Španije je studirao u  Kordobi i putovao Španijom, sjevernom Afrikom, Anadolijom 
i Evropom. Nastanio se na Siciliji i napisao jednu od najboljih  knjiga opisne geografije Kitāb nuzuhāt el-muštāk fī ihtirāk elāfāk (Užici putovanja onoga ko je željan putovati svijetom). El Idrīsī je opisao ljude i njihove običaje, kao i udaljenost među  većim gradovima, te proizvode i klimu cijelog poznatog svijeta.  Napravio je srebrenu ploču na kojoj je prikazana mapa svijeta.  Također je iscrpno pisao o ljekovitim biljkama.

Autor: M. Basheer Ahmed

Bivši profesor psihijatrije, Univerzitet u Dalasu, Teksas

Iz članka: Doprinos muslimanskih ljekara i drugih učenjaka u periodu od 700. do 1600. god.n.e. u knjizi: Muslimanski doprinos svjetskoj civilizaciji