Normativnost sunneta Božijeg poslanika, s.a.v.s.: Sunnet je u cijelosti normativan
Islamski znanstvenici su jednoglasni u stavu da je sunnet izvor Šerijata i da norme koje su ustanovljene sunnetom, a odnose se na halal i haram, jednako se vrednuju, kao i one norme spomenute u Kur'anu.
Islamski znanstvenici su jednoglasni u stavu da je sunnet izvor Šerijata i da norme koje su ustanovljene sunnetom, a odnose se na halal i haram, jednako se vrednuju, kao i one norme spomenute u Kur'anu. Riječi Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) dokaz su za svakog onog ko je saznao da ih je Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) izrekao.
Uistinu, sunnet je mjerodavan za praktičnu primjenu u svim aspektima islama, i svaki musliman mora uskladiti svoj način življenja prema njemu. Iz tih razloga sunnet se skoro sa jednakom pažnjom kao i Kur'an izučava kako na Istoku, tako i na Zapadu.
Kur'anski ajeti o normativnosti sunneta
Autoritet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) ne temelji se na tome što ga je sredina prihvatila kao poslanika, nego je njegov autoritet određen Božijom voljom. Allah (dželle šanuhu) ističe četiri različite uloge svoga Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) iz kojih se sasvim jasno očituje normativnost njegova sunneta:
Tumač Kur'ana (azimu’š-šan)
Božiji Poslanik (alejhi's-selam) tumač je Kur'ana i od njega to zahtijeva Allah (dželle šanuhu):
"A tebi objavljujemo Kur’an da bi objasnio ljudima ono što im se objavljuje, i da bi oni razmislili."Jedna od zadaća Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) bila je da ljudima da objašnjenje onoga što je nejasno, da detaljno razjasni ono što je jezgrovito kazano i da komentariše Allahove (dželle šanuhu) riječi svojim riječima i postupcima. Time ga je zadužio Sam Allah (dželle šanuhu) i On Svoga Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) jasno obilježava kao komentatora i pojašnjivača Svoje riječi. Sasvim je razumljivo da je objašnjenje i komentarisanje povrh samog čitanja Njegovih riječi i vrlo često je neophodno da komentator određene postavke praktično razjasni. Upravo je to radio Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem).
Nema nijedne islamske obaveze, poglavito, ne temeljne da se može upotpunosti izvršiti samo na osnovu onoga što je rečeno u Kur'anu. U sunnetu su iskazani razlozi i ciljevi islamskih obaveza, procedura pripreme za njihovo obavljanje, uvjeti i sastavni dijelovi, način obavljanja, postupci koju narušavaju njihovu valjanost, načini popravljanja onoga što je neispravno urađeno i sve ostalo što vrlo rijetko ili nikako ne nalazimo u Kur'anu.
Da li je, onda, moguće poslaničku ličnost odvojiti od ove zadaće? Da li je u suglasju nastojanje odbacivanja tog komentarisanja Knjige sa vjerovanjem u Knjigu, i zar to nije, na određen način, nijekanje i same Knjige?!
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍّ إِلا بِلِسَانِ قَوْمِ لِيُبَي نَ لَهُمْ…
"Mi nismo poslali nijednog poslanika koji nije govorio jezikom naroda svoga, da bi mu objasnio…"
Kada uči Kur'an, čitalac često nije u stanju da shvati poruku pojedinih kur’anskih ajeta: zbog i radi čega su objavljeni, šta je njihov cilj, kako ih pravilno razumjeti, kako primjeniti u životu. Tu ulogu vrši sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem).
Kao što je Poslanikovo (sallallahu ‘alejhi ve sellem) prenošenje Kur'ana (azimu’š-šan) univerzalnog karaktera i kao što se ono odnosi na sve one koji su živjeli u njegovo vrijeme, ali i na one koji će doći u kasnijim generacijama, na isti način objašnjenje Kur'ana (azimu’š-šan), verbalno ili praktično, univerzalnog je karaktera.
Navedimo samo jedan primjer. U ajetu koji govori o skraćivanju namaza na putu se kaže:وَإِ ا ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنْ الصَّلاةِ إِنْ خِفْ تََُمْ أَنْ يَفْتِ نَََكُمْ
الَّذِ ينَ كَفَرُوا...
Nije vam grijeh da namaz na putovanju skratite kada se bojite da će vam nevjernici neko zlo nanijeti... ashabi su razumjeli, što se i nadaje iz vanjskog značenja ajeta, da je skraćivanje moguće samo u ratnim okolnostima, pa su i pitali:
"A kada su ljudi sigurni?!"
صَدَقَةٌ تَصَدَّقَ اللََُّّ بِهَا عَلَيْكُمْ فَاقْبَلُوا صَدَقَتَ To je sadaka koju vam Allah daje pa je prihvatite!
Zakonodavac
Allah (dželle šanuhu) govori o zakonodavnoj moći svoga Poslanika (alejhi's-selam) kada kaže:
ا لَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأ ميَّ الَّذِي يَجِدُونَ مَكْتُوبًا عِنْدَ مْ فِ يََ التَّ وََْرَاةِ وَا نِِجِي لََِ
يَأْمُرُ مْ بِالْمَعْرُوسِ وَيَنْهَا مْ عَنْ الْمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمْ الكَّي بَاتِ وَيُحَ رمُ عَلَيْهِمْ الْذَبَائِثَ وَيَضَعُ عَ نََْهُمْ
إِصْرَ مْ وَالأَغْلالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِ وَعَ زَََّرُوهُ وَنَصَرََُوهُ وَاتَّبَعُ وََا النُّ وََرَ الَّ ذِي
أُنزِلَ مَعَ أُوْلَئِكَ مََْ الْمُفْلِحُ وََنَ. قُ لََْ يَاأَيُّهَ اََ النَّ اََسُ إِ نِ يََ رَسُ وََلُ اللََِّّ إِلَ يََْكُمْ جَمِيعً ا الَّ ذََِي لَ مُلْ كََُ
السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لا إِلَ إِلا وَ يُحْيِ وَيُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللََِّّ وَرَسُولِ النَّبِ يِ الأ م يِ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللََِّّ
وَكَلِمَاتِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
…onima koji će slijediti Poslanika, vjerovjesnika, koji neće znati ni da čita ni da piše, kojeg oni kod sebe, u Tevratu i Indžilu, zapisana nalaze, koji će od njih tražiti da čine dobra djela, a od odvratnih odvraćati ih, koji će im lijepa jela dozvoliti, a ružna im zabraniti, koji će ih tereta i teškoća koje su oni imali osloboditi. Zato će oni koji budu u njega vjerovali, koji ga budu podržavali i pomagali i svjetlo po njemu poslano slijedili – postići ono što budu željeli.
Reci: "O, ljudi, ja sam svima vama Allahov poslanik, Njegova vlast je na nebesima i na Zemlji; nema drugog boga osim Njega, On život i smrt daje, i zato vjerujte u Allaha i Poslanika Njegova, vjerovjesnika, koji ne zna da čita i piše, koji vjeruje u Allaha i riječi Njegove; njega slijedite – da biste na pravom putu bili!”
Ovi ajeti sadrže naredbu da se vjeruje Allah (dželle šanuhu) i Njegov Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem), kao što sadrže i uvjetovog vjerovanja, a to je slijeđenje Poslanika (alejhi's-selam) u svemu onom što naređuje i propisuje, u njegovom načinu življenja i praksi. Teško je povjerovati da će ljudi prihvatiti da se odazovu Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem) na ono čemu ih poziva ako ne prihvate da slijede ono kako ih poziva.
I nije dovoljno da u njegovo poslanstvo vjeruju samo srcima, nego je nužno da vjerovanje poprate potpunim praktičnim slijeđenjem u svemu onome što je dostavio od Allaha (dželle šanuhu) i što je ispoljavao kao svoj sunnet.
Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) je pokrenuo određene aktivnosti koje Kur'an kasnije spominje kao udomaćenu praksu zajednice, npr. ezan koga Kur'an spominje kao postojeću praksu. Ovaj slučaj dokazuje zakonodavni autoritet Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) te da je njegova djela Allah (dželle šanuhu) potvrđivao.
Utemeljitelj modela ponašanja muslimanskog društva
Ako prihvatamo Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) kao uzora zajednici, a o tome Allah (dželle šanuhu) kaže:
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللََِّّ أُسْوَةٌ حَسَ نَََةٌ لِمَ نََْ كَ اََنَ يَرْجُ وََ اللَََّّ وَالْيَ وََْمَ اكخِ رَََ وَ كَ رَََ اللَََّّ
كَثِيرًا
Vi u Allahovom Poslaniku imate divan uzor za onoga koji se nada Allahovoj milosti i nagradi na onom svijetu, i koji često Uzvišenog Allaha spominje, onda je neophodno da ga muslimani slijede u svakom aspektu života.
Bez imalo sumnje se može zaključiti da je Poslanikov (sallallahu ‘alejhi ve sellem) veliki autoritet i utjecaj ne samo na pojedine muslimane već i na oblikovanje cijeloga društva bio dovoljno jak da omogući kasnijim generacijama da utvrde šta je stvarno rekao ili učinio.
Ova uloga sunneta kao idealnog načina življenja neće ostati neprimijećena ni od strane zapadnih mislilaca. Tako će Andrew Rippin reći:Sunna za muslimana, pojedinca, predstavlja sliku perfektnog načina življenja u oponašanju Poslanikove prakse koja je bila oličenje Božije volje.
Ove tri funkcije Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) neizbježno vode zaključku da muslimansko društvo mora slijediti Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) na svakom koraku svog životnog puta. To pitanje Allah (dželle šanuhu) nije ostavio otvorenim da se o njemu može diskutirati. On vrlo jasno naređuje potpunu poslušnost Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem).
Poslanik kome se treba pokoravati
Veliki je broj kur’anskih ajeta koji zahtijevaju potpunu pokornost Allahovom Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Tako se, između ostalog, kaže:
ُ نيِبُمْلا ُغلاَبْلا اَنِلوُس َ ر ىَلَع اَمَّنِإَف ْمُتْيَّل َ وَت ْ نِإَف َ لوُس َّ رلا اوُعي ِ طَأ َ و َ َّ اللَّ اوُعي ِ طَأ َ و
I pokoravajte se Allahu i Poslaniku Njegovu; a ako leđa okrenete, pa – Poslanik Naš je jedino dužan da jasno objavljuje.
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍّ إِلا لِيُكَاعَ بِإِ نِ اللََِّّ…
A Mi smo poslali svakog poslanika zato da bi mu se, prema Allahovom naređenju, pokoravali…
U svjetlu ovih kur’anskih ajeta postaje sasvim jasno da su naredbe Allahova Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) jednako kao i naredbe Allaha (dželle šanuhu) obavezujuće za sve muslimane. Musliman im mora biti jednako pokoran. Cjelokupni život Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) najbolji primjer je za sve muslimane i oni bi ga trebali slijediti. Musliman ne bi smio osjećati nikakvu neodlučnost u provođenju Poslanikovih naredbi. Ovdje se traži potpuna poslušnost, a ne kolebljiva potčinjenost:
فَلا وَرَب كَ لا يُؤْمِ نُونَ حَتَّى يُحَ كمُوكَ فِيمَا جََْرَ بَيْنَهُمْ ثُ مَََّ لا يَجِ دََُوا فِ يََ أَنفُسِ هََِمْ حَرَجً اََ
مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِ مُوا تَسْلِيمًا
I tako Mi Gospodara tvoga, oni neće biti vjernici dok za sudiju u sporovima međusobnim tebe ne prihvate i da onda zbog presudetvoje u dušama svojim nimalo tegobe ne osjete i dok se sasvim ne pokore.
Gornji i brojni drugi kur’anski ajeti formuliraju autoritet Božijeg Poslanika (alejhi's-selam) i naglašavaju činjenicu da su cijeli njegov život, njegove odluke, presude i naredbe obavezujući i da ih moraju slijediti, u svim sferama života, kako muslimani, pojedinci i zajednice, tako i muslimanska država.
Sasvim je jasno da se ovaj poslanički autoritet ne oslanja na prihvatanje zajednice ili na mišljenja određenih pravnika, učenjaka ili utemeljitelja pravnih škola. Ovu stvar je potpuno razjasnio sami Kur'an. Zbog ovoga je muslimanska zajednica prihvatila autoritet Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) od samog početka njegova poslanstva, kao i sve njegove usmene naredbe, njegova djela, prešutna odobrenja kao način života. To je obavezujući faktor i model koji se mora slijediti.
Istina, Kur'an nigdje izričito ne kaže da je sunnet drugi izvor Šerijata, ali s vremena na vrijeme vrlo često govori o pokornosti Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem), koja je obavezna, i spominje njegov uzorni način življenja koji se ima slijediti.
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَََّّ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِ يََ الأَمْ رََِ مِ نََْكُمْ فَ إََِنْ تَنَ اََزَعْتُمْ فِ يََ
يَْْءٍّ فَرُدُّوهُ إِلَى اللََّّ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللََِّّ وَالْيَوْمِ اكخِرِ لِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلا
O, vjernici, pokoravajte se Allahu i pokoravajte se Poslaniku i predstavnicima vašim. A ako se u nečemu ne slažete, obratite se Allahu i Poslaniku, ako vjerujete u Allaha i u onaj svijet; to vam je bolje i za vas rješenje ljepše.
مَنْ يُكِعْ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَََّّ وَمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا
Onaj ko se pokorava Poslaniku pokorava se i Uzvišenom Allahu; a onaj ko glavu okreće – pa, Mi te nismo poslali da im čuvar budeš.
Allah (dželle šanuhu) navodi zajedno pokornost Sebi sa pokornošću Svome Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem), i to se sasvim jasno izražava u šesnaest kur’anskih sura na dvadeset jednom mjestu potvrđujući važnost ovog pitanja i ističući da je to ključ provođenja Allahova vjerozakona i odgajanja potpunog muslimana.U jedanaest ajeta spominje se pokornost Allahovom Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem) uz bogobojaznost objašnjavajući tako da istinski osjećaj bogobojaznosti prema Allahu (dželle šanuhu) proističe iz pokornosti Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem) i slijeđenja njegove upute:29
Allah (dželle šanuhu) je zdušno prihvatanje presude Allahova Poslanika (alejhi's-selam) učinio jednim od najzornijih znakova vjerovanja kada je rekao:
ا ً َج َ ر َ ح ْم ِ ه ِ َسُفنَأ ي ِ َف اوُد ِ َجَي لا َّم ُ َث ْمُهَنْيَب َ ر َ جَْ اَميِف َ كوُم ِ ك َ حُي ىَّت َ ح َ نوُن ِ م ْ ؤُي لا َ كِ ب َ ر َ و لاَف
مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِ مُوا تَسْلِيمًا
I tako Mi Gospodara tvoga, oni neće biti vjernici dok za sudiju u sporovima međusobnim tebe ne prihvate i da onda zbog presude tvoje u dušama svojim nimalo tegobe ne osjete i dok se sasvim ne pokore.
Iz ovoga neminovno slijedi da je Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) imao i normalno vršio neosporan autoritet izvan Kur'ana, izričući sudove i dajući moralne i zakonske propise.
وَمَا كَ اََنَ لِمُ ؤََْمِنٍّ وَلا مُؤْمِنَ ةٍََّ إِ ا قَضَ ىََ اللََُّّ وَرَسُ وََلُ أَمْ رًََا أَنْ يَكُ وََنَ لَهُ مََْ الْذِيَ رَََةُ مِ نََْ
أَمْرِ مْ وَمَنْ يَعْصِ اللَََّّ وَرَسُولَ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبِينًا
Kada Uzvišeni Allah i Poslanik Njegov nešto odrede, onda ni vjernik ni vjernica nemaju pravo da po svom nahođenju postupe. A ko Uzvišenog Allaha i Njegova Poslanika ne posluša, taj je sigurno skrenuo s Pravog Puta.
Navedeni ajeti nedvosmisleno ukazuju da su poslanici slani da im se bude pokorno, a ne samo da dostavljaju Objavu i uvjeravaju svoj narod te da ljudi neće vjerovati dok ne prihvate način življenja koji im je Allah (dželle šanuhu) propisao, a koji se ogleda u životu Njegovog Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Ovo jasno ukazuje da su izvori islamskog načina življenja Kur'an i sunnet i da ih je obavezno slijediti. Odnosno, obavezno je izvršavati ono što je naloženo kao obavezno i strogo se kloniti onoga što je zabranjeno, pohvalno je činiti ono što jepreporučeno, a pokuđeno ono što se osuđuje, te je dopušteno činiti iline činiti ono kod čega se u hadisima Božijeg Poslanika dopuštaju obje mogućnosti.
Neophodno je naglasiti da su gornji ajeti općenitog karaktera i da podrazumijevaju poslušnost Božijem Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem) u svemu i u svim vremenima, za vrijeme njegovog života, ali i nakon njegove smrti, i ne odnose se na samo jedno vrijeme.
Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nije samo vaiz čija je obaveza da održi govor čije će se riječi izgubiti u zraku, nego on obznanjuje vjeru koja reguliše cjelokupni život, sa svim njegovim formama, principima, vrijednostima, okolnostima, simbolima i pravilima ponašanja. Poslanikovo donošenje propisa nije pojedinačnog, nego univerzalnog karaktera; on reguliše cjelokupni život. Da nije tako, ne bi bilo obaveze slijediti Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nakon njegove smrti, a Ebu Bekr (radijallahu ‘anhu) je poveo rat zbog manjeg razloga od ovoga - zbog neizvršavanja samo jednog propisa, davanja zekata.
Zaključuje se, iz gore navedenih i sličnih ajeta, da je sunnet šerijatski argument, odmah poslije Kur'ana, u svim šerijatskim pitanjima i da je poslanička zakonodavna moć utemeljena na Božijim riječima koje su obavezni prihvatiti svi muslimani. Ashabi su dosegli konsenzus o ovom pitanju. I za vrijeme života Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem), ali i nakon njegove smrti, ashabi su sa žudnjom izvršavali Poslanikove instrukcije i slijedili njegovo uzorno ponašanje bez obzira da li su njegove naredbe ili zabrane poticale iz Kur'ana ili iz hadisa.
Najbolji primjer za to su dvojica prvih halifa koji su pitanja koja su im se postavljala nastojali rješavati prije svega na osnovu Kur'ana, a ako o tome Kur'an ništa nije rekao, onda na osnovu hadisa koje su oni poznavali, a onda bi nastojali saznati od drugih da li je Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) o toj temi nešto rekao. Takav postupak tražio je halifa ‘Umer i od sudija koji su djelovali u njegovo vrijeme.
Iščitavajući ove ajete - a oni su samo dio mnogih koji govore o ovome - uočava se činjenica da je apsolutno nemoguće ne uvažavati sunnet, niti je isto tako moguće razdvojiti Knjigu od donositelja te Knjige, a da se u određenoj mjeri ne zaniječe i sama Knjiga.Zbog toga će Eš-Šafi‘i reći: Svaki onaj koji prihvata Allahove (dželle šanuhu) obaveze, prihvata i sunnet Poslanikov (sallallahu ‘alejhi ve sellem), jer Allah (dželle šanuhu) propisao je Svojim stvorenjima da budu pokorni Njegovom Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem), i da se zadovolje njegovom odredbom, pa ko prihvata od Poslanika, prihvata i od Allaha radi pokornosti Poslaniku koju je Allah obaveznom učinio!
Ibn Hazm će biti veoma strog u svojoj osudi onoga koji odbacuje sunnet. Tako će jednom prilikom reći:
Kada bi neko rekao: "Mi prihvatamo samo ono što se nalazi u Kur'anu”, takav bi se, po jednoglasnom mišljenju islamskih znanstvenika, smatrao nevjernikom.
Sam Božiji Poslanik (alejhi's-selam) za svoj sunnet kaže da je uputa (hedj), pa ashabi, koji su najbolje znali vrednovati ono što je činio Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) koriste potpuno isti termin i kažu da je Poslanikova (sallallahu ‘alejhi ve sellem) praksa uputa:
حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ حَدَّثَنَا عََُْْبَةُ عَ نََْ مُذَ اََرِقٍّ سَ مََِعْتُ طَارِقً اََ قَ اََلَ قَ اََلَ عَبْ دََُاللََِّّ إِنَّ أَحْسَ نَََ
الْحَدِيثِ كِتَا اللََِّّ وَأَحْسَنَ الْهَدْيِ دْيُ مُحَمَّدٍّ صَلَّى اللََّّ عَلَيْ وَسَلَّمَ
Prenio nam je Ebu'l-Velid od Šu‘bea, od Muharika, od Tarika, da je ‘Abdullah b. Mes‘ud] rekao: Najbolji govor je Allahova Knjiga, a najljepša uputa – Muhammedova (sallallahu ‘alejhi ve sellem).
S obzirom da je sunnet jasna uputa i precizno usmjerenje, muslimanima je obaveza da ga se pridržavaju i da ne prelaze njegove granice te da ulože sve napore u njegovo očuvanje i prakticiranje da bi bio živo i animirajuće iskustvo te da se angažiraju na njegovom prenošenju kasnijim generacijama.
Sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) vid je objave od Uzvišenog Allaha Svome Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem), i on je jedan od temelja vjere koga je obavezno slijediti te, sljedstveno tome, i zabranjeno postupati suprotno njegovim uputama.
O tome se vrlo često navodi da postoji i konsenzus islamskih znanstvenika u smislu da su riječi, djela i odobrenja Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem), bez obzira regulisala ona zakonodavstvo, vođstvo zajednice ili pojedinačne presude, ako su prenesene tim ljudima koji tako rekoše?! Ja klanjam i spavam, postim, jedem i ženim se, pa ko izbjegava moj ustaljeni način življenja, ne pripada meni."
Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) vrlo često bi u toku svojih obraćanja ashabima insistirao na slijeđenju prakse koju je on ustanovio. To se vrlo jasno vidi i iz slijedećeg slučaja:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍّ حَ دَََّثَنَا ثَ وََْرُ بْ نََُ يَزِي دَََ قَ اََلَ حَ دَََّثَنِي خَالِ دََُ بْ نََُ
مَعْدَانَ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَمْ رٍََّو السُّ لَََمِيُّ وَحُجْ رََُ بْ نََُ حُجْ رٍََّ قَ اََلا أَتَيْنَ اََ الْعِرْبَ اََضَ بْ نَََ
سَارِيَةَ وَ وَ مِمَّنْ نَزَلَ فِي ) وَلا عَلَى الَّذِينَ إِ ا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُ مْ قُلْتَ لا أَجِدُ مَ اََ أَحْمِلُكُ مََْ عَلَيْ فَسَلَّمْنَا وَقُلْنَا أَتَيْنَاكَ زَائِرِينَ وَعَائِدِينَ وَمُقْتَبِسِينَ فَقَالَ الْعِرْبَاضُ صَ لَََّى بِنَ اََ رَسُ وََلُ اللََِّّ صَ لَََّى اللََّّ
عَلَيْ وَسَلَّمَ اتَ يَوْمٍّ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَ اََ فَوَعَظَنَ اََ مَوْعِظَ ةًََ بَلِيغَ ةًََ رَفَ تََْ مِنْهَ اََ الْعُيُ وََنُ وَوَجِلَ تََْ مِنْهَ اََ
الْقُلُو فَقَالَ قَائِلٌ يَا رَسُولَ اللََِّّ كَأنََّ ذِهِ مَوْعِظَةُ مُوَدِ عٍّ فَمَا ا تَعْهَدُ إِلَيْنَا فَقَالَ أُوصِيكُمْ بِتَقْ وَََى اللََِّّ
وَالسَّمْعِ وَالكَّاعَةِ وَإِنْ عَبْدًا حَبَشِ يََ ا فَإِنَّ مَ نََْ يَعِ مِ نََْكُمْ بَعْ دََِي فَسَ يَََرَى اخْتِلافً اََ كَثِي رًََا فَعَلَ كََُمْ بِسْ تََِيِو سَنْ تََِلِ لُُفْلَ مَََِِْ لُُيَ لرِكشَ لُنِ تُِ لشَ يَسِ مََْ بِ سَ اََ لَََكُ بِ لْتِ وَإِيَّ اََكُمْ
وَمُحْدَثَاتِ الأمُُورِ فَإِنَّ كُلَّ مُحْدَثَةٍّ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍّ ضَلالَةٌ
Prenio nam je Ahmed b. Hanbel od El-Velida b. Muslima, od Sevra b. Jezida, od Halida b. Ma‘dana, od ‘Abdu'r-Rahmana b. ‘Amra Es-Sulemija i Hudžra b. Hudžra, da su došli do El-‘Irbada b. Sarija, jednog od onih povodom kojih je objavljen ajet: ... ni onima kojima si rekao, kada su ti došli da im daš životinje za jahanje: "Ne mogu naći za vas životinje za jahanje" … pa smo mu nazvali selam rekavši da smo ga došli posjetiti, obići i okoristiti se znanjem, te nam Er-‘Irbad reče:
Klanjao nam je Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) jednoga dana, zatim nam se okrenuo i održao dirljiv vaz od kojeg su suze potekle, a srca ustreptala, pa neko reče: "Božiji Poslaniče, ovo kao da nas savjetuje osoba koja nas ostavlja, pa šta nam oporučuješ?" Nato on reče: "Oporučujem vam da budete bogobojazni, i poslušni i pokorni vladaru, makar bio i abesinski rob, jer onaj koji poživi poslije mene vidjet će brojna razilaženja, pa se držite moje i prakse halifa koji su na Pravom Putu, prihvatite je i grčevito je se držite, a čuvajte se novina u vjeri, jer je svaka novina novotarija, a svaka novotarija je zabluda.vjerodostojnim putem, obavezujuća za muslimane i zakonodavni su izvor iz kojeg mudžtehidi crpe pravne norme za postupke obaveznika.
Još od pojave islama na sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) pozivalo se kao što se poziva na Božiju Knjigu, a u skladu i okvirima poznatih pravila koje su definirali imami muslimana i njihovi mudžtehidi. Svi muslimani, i po diktatu razuma i intuitivno, znaju da su Poslanikove (sallallahu ‘alejhi ve sellem) izreke, djela i odobrenja vezana za dostavljanje i pojašnjavanje Poruke zakon i autoritativni i da su dio same vjere. Niko ko vjeruje u Allaha (dželle šanuhu) i Njegove poslanike ne može tvrditi suprotno. A kako bi musliman i mogao tvrditi suprotno kad je sunnet najčvršće vezan za Kur'an?! Zbog svega prethodnog, autoritativnost Poslanikova (sallallahu ‘alejhi ve sellem) sunneta (ýuçiyya as-sunna) smatrana je jednim od temelja vjere koga nije dovodio u pitanje niko iz ranijih generacija ovog ummeta.
Brojni kur’anski ajeti i hadisi koji govore o toj temi ne ostavljaju mjesta ni za kakvu sumnju.
Dokazi iz hadisa za normativnost sunneta
Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) upozorava svoje sljedbenike na značaj sunneta i na obavezu prihvatanja njegovih navoda. Onima koji se olahko odnose prema sunnetu i zanemaruju ga Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) prijeti izlaskom iz vjere:
و حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرِ بْنُ نَافِعٍّ الْعَبْدِيُّ حَدَّثَنَا بَهْزٌ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَ نََْ ثَابِ تٍََّ عَ نََْ أَنَ سٍّ
أَنَّ نَفَرًا مِنْ أَصْحَا النَّبِ يِ صَلَّى اللََّّ عَلَيْ وَسَلَّمَ سَألَُوا أَزْوَاجَ النَّبِ يِ صَ لَََّى اللََّّ عَلَيْ وَسَ لَََّمَ عَ نََْ
عَمَلِ فِي ال س ر فَقَالَ بَعْضُهُمْ لا أَتَزَوَّجُ الن سَاءَ وَقَالَ بَعْضُهُمْ لا آكُلُ اللَّحْ مَََ وَقَ اََلَ بَعْضُهََُمْ لا أَنَ اََمُ
عَلَى فِرَاشٍّ فَحَمِدَ اللَََّّ وَأَثْنَى عَلَيْ فَقَالَ مَا بَالُ أَقْوَامٍّ قَالُوا كَذَا وَكَ ذَََا لَكِن يََ أُصَ لََِ ي وَأَنَ اََمُ وَأَصُوََمُ
وَأُفْكِرُ وَأَتَزَوَّجُ الن سَاءَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِن ي
Prenio mi je Ebu Bekr b. Nafi‘ El-‘Abdi, od Behza, od Hammada b. Selemea, od Sabita, od Enesa, da su neki Vjerovjesnikovi (sallallahu ‘alejhi ve sellem) ashabi pitali njegove supruge o njegovim postupcima u privatnom životu, pa je jedan od njih dodao da se ne ženi, drugi da ne jede meso, a treći da se ne spušta u postelju, a Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) donese zahvalu i pohvalu Allaha, a onda reče: "Šta jetim ljudima koji tako rekoše?! Ja klanjam i spavam, postim, jedem i ženim se, pa ko izbjegava moj ustaljeni način življenja, ne pripada meni."
Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) vrlo često bi u toku svojih obraćanja ashabima insistirao na slijeđenju prakse koju je on ustanovio. To se vrlo jasno vidi i iz slijedećeg slučaja:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍّ حَ دَََّثَنَا ثَ وََْرُ بْ نََُ يَزِي دَََ قَ اََلَ حَ دَََّثَنِي خَالِ دََُ بْ نََُ
مَعْدَانَ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَمْ رٍََّو السُّ لَََمِيُّ وَحُجْ رََُ بْ نََُ حُجْ رٍََّ قَ اََلا أَتَيْنَ اََ الْعِرْبَ اََضَ بْ نَََ
سَارِيَةَ وَ وَ مِمَّنْ نَزَلَ فِي ) وَلا عَلَى الَّذِينَ إِ ا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُ مْ قُلْتَ لا أَجِدُ مَ اََ أَحْمِلُكُ مََْ عَلَيْ فَسَلَّمْنَا وَقُلْنَا أَتَيْنَاكَ زَائِرِينَ وَعَائِدِينَ وَمُقْتَبِسِينَ فَقَالَ الْعِرْبَاضُ صَ لَََّى بِنَ اََ رَسُ وََلُ اللََِّّ صَ لَََّى اللََّّ
عَلَيْ وَسَلَّمَ اتَ يَوْمٍّ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَ اََ فَوَعَظَنَ اََ مَوْعِظَ ةًََ بَلِيغَ ةًََ رَفَ تََْ مِنْهَ اََ الْعُيُ وََنُ وَوَجِلَ تََْ مِنْهَ اََ
الْقُلُو فَقَالَ قَائِلٌ يَا رَسُولَ اللََِّّ كَأنََّ ذِهِ مَوْعِظَةُ مُوَدِ عٍّ فَمَا ا تَعْهَدُ إِلَيْنَا فَقَالَ أُوصِيكُمْ بِتَقْ وَََى اللََِّّ
وَالسَّمْعِ وَالكَّاعَةِ وَإِنْ عَبْدًا حَبَشِ يََ ا فَإِنَّ مَ نََْ يَعِ مِ نََْكُمْ بَعْ دََِي فَسَ يَََرَى اخْتِلافً اََ كَثِي رًََا فَعَلَ كََُمْ بِسْ تََِيِو سَنْ تََِلِ لُُفْلَ مَََِِْ لُُيَ لرِكشَ لُنِ تُِ لشَ يَسِ مََْ بِ سَ اََ لَََكُ بِ لْتِ وَإِيَّ اََكُمْ
وَمُحْدَثَاتِ الأمُُورِ فَإِنَّ كُلَّ مُحْدَثَةٍّ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍّ ضَلالَةٌ
Prenio nam je Ahmed b. Hanbel od El-Velida b. Muslima, od Sevra b. Jezida, od Halida b. Ma‘dana, od ‘Abdu'r-Rahmana b. ‘Amra Es-Sulemija i Hudžra b. Hudžra, da su došli do El-‘Irbada b. Sarija, jednog od onih povodom kojih je objavljen ajet: ... ni onima kojima si rekao, kada su ti došli da im daš životinje za jahanje: "Ne mogu naći za vas životinje za jahanje" … pa smo mu nazvali selam rekavši da smo ga došli posjetiti, obići i okoristiti se znanjem, te nam Er-‘Irbad reče:
Klanjao nam je Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) jednoga dana, zatim nam se okrenuo i održao dirljiv vaz od kojeg su suze potekle, a srca ustreptala, pa neko reče: "Božiji Poslaniče, ovo kao da nas savjetuje osoba koja nas ostavlja, pa šta nam oporučuješ?" Nato on reče: "Oporučujem vam da budete bogobojazni, i poslušni i pokorni vladaru, makar bio i abesinski rob, jer onaj koji poživi poslije mene vidjet će brojna razilaženja, pa se držite moje i prakse halifa koji su na Pravom Putu, prihvatite je i grčevito je se držite, a čuvajte se novina u vjeri, jer je svaka novina novotarija, a svaka novotarija je zabluda.Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) objašnjava da je pokornost njemu – pokornost Allahu (dželle šanuhu), a nepokornost prema njemu je nepokornost i prema Allahu (dželle šanuhu):
حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي يَْْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ وَوَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَ عَنْ أَبِ يََ صَاََلِ عَ نََْ
أَبِي رَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللََّّ صَلَّى اللََّّ عَلَيْ وَسَلَّمَ مَنْ أَطَاعَنِي فَقَدْ أَطَاعَ اللَََّّ وَمَنْ عَصَانِي فَقَدْ
عَصَى اللََّّ Prenio nam je Ebu Bekr b. Ebu Šejbe, od Ebu Mu‘avije i Veki‘a, od El-‘Ameša, od Ebu Saliha, od Ebu Hurejrea, da je Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) rekao:
"Ko mi se pokorava - pokoran je Allahu, a ko mi je neposlušan – Allahu je neposlušan!"
Nekada je Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) vrlo izričit i sasvim jasno zahtijeva da mu se bude pokorno u onome što naređuje, odn. zabranjuje:
حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي يَْْبَةَ قَالَ حَدَّثَنَا رَِْيكٌ عَ نََِ الأَعْمَ عَ نََْ أَبِ يََ صَاََلِ عَ نََْ أَبِ يََ
رَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللََِّّ صَلَّى اللََّّ عَلَيْ وَسَلَّمَ مَا أَمَرْتُكُمْ بِ فَذُذُوهُ وَمَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ فَانْتَهُوا
Prenio nam je Ebu Bekr b. Ebu Šejbe od Šerika, od El-‘Ameša, od Ebu Saliha, od Ebu Hurejrea, da je Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) rekao:
"Što vam naredim, to prihvatite, a što vam zabranim, toga se klonite!"
I idžma potvrđuje normativnost sunneta
Nije mali broj islamskih istraživača koji iznose konsenzus islamskih znanstvenika, posebno onih iz prvih generacija, o legislativnosti sunneta.
Jedan od njih kaže: Muslimani su se saglasili da riječi, djela i odobrenja koja potiču od Božijeg Poslanika (alejhi's-selam), utemeljuju pravne norme i traže da se slijede, a do nas su prenesena autentičnim senedom koji nudi kategorično ili, pak, spekulativno znanje kod kojeg preteže istinitost sadržaja - autoritativni su sadržaji za muslimane.
U djelu Sulemul-vusul ila ilmil-usul stoji:Praktični konsenzus od vremena Božijeg Poslanika, s.a.v.s., do današnjih dana jeste da je sunnet šerijatskopravni argument iz kojeg se izvode propisi. Muslimani su u svim stoljećima za šerijatskopravne propise uzimali argumente iz vjerodostojnih hadisa Božijeg Poslanika, s.a.v.s., i nisu se razišli o obaveznosti postupanja po onome što je navedeno u sunnetu.
Racionalni argumenti normativnosti sunneta
Ako se prihvati da je Božiji Poslanik, s.a.v.s., nepogrješiv u dostavljanju i objašnjavanju Objave, što je jedna od temeljnih postavki vjerovanja u Božije Poslanike, onda je nužno vjerovati da su njegove riječi, djela i odobravanja riječi i postupaka drugih izvor zakonodavstva. Budući da uz nepogrješivost neodvojivo ide uvjerenje da su sve njegove riječi, djela i odobravanja postupaka i riječi drugih u potpunom skladu s voljom Allaha, dž.š., i samim tim izvor islamskog zakonodavstva.
Mišljenja prvih generacija muslimana o normativnosti sunneta
Ashabi Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nisu štedjeli truda u saznavanju, očuvanju i prakticiranju sunneta Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nadahnuti u tome kur’anskim naredbama i Poslanikovim (sallallahu ‘alejhi ve sellem) uputama.
Zna se, na osnovu pouzdanih historijskih izvora, da su se prve halife u pokušavanju rješavanja sporova i donošenja različitih odluka prije svega pozivali na Kur'an, a ako u Kur'anu ne bi našli rješenje za to pitanje, onda bi konsultirali hadise Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Ako ni tada ne bi došlo do rješenja, onda bi sazivali najobrazovanije ashabe i tražili njihovo mišljenje o tome.
Općepoznat je slučaj Mu‘aza ibn Džebela kada ga Božiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) šalje u Jemen; potom situacija kada Ebu Bekru dolazi nena tražeći svoj dio nasljedstva, pa pošto joj je Ebu Bekr rekao da joj ne može ništa dati jer to Kur'an ne spominje, a ni hadisi Božijeg Poslanika, ustao je El-Mugire b. Šu‘be i rekao da jeBožiji Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) neni davao šestinu, što je potvrdio i Muhammed b. Mesleme po čemu je Ebu Bekr potom postupio. Da je u duhu toga postupao i ‘Umer ibn El-Hattab, navest ćemo dva primjera.
U vrijeme Božijeg Poslanika posvađale su se dvije žene pa je jedna od njih udarila drugu štapom od šatora i ubila i nju i još nerođeno dijete, te je Poslanik (alejhi's-selam) naredio da se nad njom izvrši smrtna kazna zbog ubistva žene, a da se plati krvarina za ubistvo djeteta. ‘Umer b. El-Hattab je to prokomentarisao riječima:
Da ovo nismo čuli od Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem), drugačije bismo presudili.
U pismu upućenom kadiji Šurejhu po postavljenju u Kufi, ‘Umer b. El-Hattab naređuje:
Pogledaj u kur’anske ajete koji su ti jasni i nikoga o tome ne pitaj, a ako ti je nešto nejasno u Kur'anu, slijedi, onda, sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Ako ti je nešto nejasno u sunnetu – onda postupi po svome mišljenju!
Ashabi Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) su bili njegovi sljedbenici i učenici. A učenik ne samo što uči i piše u duhu svog učitelja, već nastoji da tako i živi i da na taj način oživotvori njegovo učenje. Zejd b. Halid El-Džuheni klanja dva rekata dobrovoljnog namaza nakon ikindijskog farza30, a kada mu ‘Umer to spočitava govoreći da to Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nije radio, on odgovara:Kada bi mi glavu raskomadao, ja ne bih napustio obavljanje ovog namaza jer sam vidio Božijeg Poslanika da to čini.
Jednom prilikom je Mejsera b. Ja‘kub prigovorio Aliju b. Ebi Talibu kada ga je vidio da pije vodu stojeći, našto mu je on rekao: Ako pijem stojeći, to je stoga što sam vidio Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) da tako čini, a ako je pijem sjedeći, to je zato što sam vidio Božijeg Poslanika da pije sjedeći!
حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ عَكَاءِ بْنِ السَّائِبِ عَنْ زَا انَ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍّ رَضِيَ
اللََُّّ عَنْ رَِْ قَائِمًا فَنَظَرَ إِلَيْ النَّاسُ كَأنََّهُمْ أَنْكَرُوهُ فَقَالَ مَا تَنْظُرُونَ إِنْ أَ رَْْ قَا ئِمًا فَقَ دََْ رَأَيْ تََُ
النَّبِيَّ صَلَّى اللََُّّ عَلَيْ وَسَلَّمَ يَشْرَ قَائِمًا وَإِنْ أَ رَْْ قَاعِ دًا فَقَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللََُّّ عَلَيْ وَسَ لَََّمَ
يَشْرَ قَاعِدًا
Tabi‘ini na isti način kao i ashabi pristupaju sunnetu. Uče Kur'an i postupaju po njemu svjesni da je nabolji tumač Allahovih (dželle šanuhu) riječi bio Poslanik (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Jednom prilikom je neko rekao cijenjenom tabi‘inu Mutarrifu ibn ‘Abdullahu: Citiraj nam samo Kur'an! Na to mu je Mutarrif rekao: Tako mi Allaha (dželle šanuhu), mi ovim ne želimo zamjenu Kur'anu, nego se obraćamo na onog koji je od nas upućeniji u Kur'an!
Shvatajući važnost pravilnog razumijevanja sunneta, prve generacije sljedbenika Muhammeda (sallallahu ‘alejhi ve sellem) od najranijih dana to usađuju u um i srce svojih potomaka. Tako se El-‘Ameš Sulejman ibn Mehran obraća prisutnim muslimanima: Stalno se držite sunneta i podučavajte djecu njemu, jer će oni biti ti koji će čuvati vjeru kada dođe njihovo vrijeme. Ovdje El-‘Ameš skoro da je poistovjetio sunnet sa vjerom, a kako i ne bi jer je Kur'an bez sunneta knjiga koju je teško pravilno razumjeti, na što aludiraju i riječi Ebu Hanife: Da nije sunneta, niko od nas ne bi razumio Kur'an!
Ukazujući na značaj sunneta, imam-i Malik ga poredi sa Nuhovom (alejhi's-selam) lađom pa kaže: Sunnet je Nuhova lađa; ko se ukrca u nju - spašen je, a ko izostane – potopljen je.
Jedanput je Ibn ‘Asakir, predajući hadis, usput spomenuo da je običaj Alejhisselamovih drugova bio da se sablje o ramenu nose. Nuruddin (Mahmud Zenki) koji je prisustvovao predavanju malo se iznenadi, jer tada bijaše običaj sablju pasati. Kroz nekoliko dana, kadaje Nuruddinova vojska prolazila, posmatrači su mogli vidjeti da svi vojnici nose sablje obješene o ramenu.
Ibn Tejmijje je, također, kazao:
Obaveza je vjerovati da je Muhammed (sallallahu ‘alejhi ve sellem) poslan svim bićima, ljudima i džinima, Arapima i nearapima, obrazovanim i pobožnim, vladarima i njihovim podanicima, i da nema drugog puta ka Allahu (dželle šanuhu) nijednom biću osim unutarnjim i vanjskim slijeđenjem Poslanika. Štaviše, da su Musa, Isa i drugi poslanici živjeli u njegovo vrijeme, bili bi obavezni da ga slijede!
Ostali dokazi normativnosti sunneta
Vrlo često različiti istraživači navode slučaj sa El-Hubabom ibn El-Munzirom koji je predložio drugačiji položaj borcima na Bedru, mišljenje Ebu Bekra o tretmanu zarobljenika sa Bedra, prijedlog Selmana El-Farisija za opkopavanje Medine i druge slične slučajeve kao primjere da je sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) bio isključivo njegov idžtihad i da je Božiji Poslanik (alejhi's-selam) tada odbacivao svoje mišljenje, a prihvatao mišljenje svojih ashaba.
Svakako, ovi slučajevi nisu dokazi da sunnet Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nije normativan, nego potvrđuju činjenicu - koju uvažavaju svi značajniji islamski znanstvenici - da je dio sunneta Božijeg Poslanika (alejhi's-selam) vrsta objave, ali da je drugi produkt njegova vlastitog idžtihada, s tim da, za razliku od idžtihada drugih ljudi, idžtihad Božijeg Poslanika (alejhi's-selam) nije nikako mogao ostati pogrešan. U slučaju da bi, eventualno, Božiji Poslanik (alejhi's-selam) pogriješio, dolazila bi objava od Allaha (dželle šanuhu) koja bi na to ukazala. Zbog toga je pokornost Božijem Poslaniku (alejhi's-selam) u vjerskim propisima svim muslimanima, bez obzira na vrijeme i prostor u kojem žive, dužnost i obaveza.
Idžtihad Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem) u ovosvjetskim poslovima, idžtihad koji se ne dotiče dozvoljenog i zabranjenog, prepušten je volji muslimana pojedinačno da li će ga prakticirati ili ne, zavisno od zahtjeva njihovog savremenog života.Poznati mudžtehid Jemena Eš-Ševkani o prihvatanju, odn. nijekanju normativnosti sunneta kaže slijedeće:
Jasno je da je potvrđivanje normativnosti pouzdanog sunneta i njegove samostalnosti u donošenju pravnih normi vjerska obaveza. Tome se isključivo protivi samo onaj koji nema nikakvog udjela u vjeri islamu.
Jedan od kasnijih šerijatskih pravnika El-Hudari smatra da je normativnost sunneta jedna od obaveza vjere o kojoj su saglasni muslimani te o čemu i Kur'an govori.
Iz svega navedenog dolazimo do kategoričnog zaključka da je obavezno slijediti Božijeg Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem), jer pokornost Allahu (dželle šanuhu) zavisi od pokornosti Njegovom Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem). Pokornost Poslaniku (sallallahu ‘alejhi ve sellem) nakon njegova preseljenja ogleda se u slijeđenju njegovog sunneta. Stoga se islamski ummet složio, i verbalno i praktično, da se slijedi sunnet Allahovog Poslanika (sallallahu ‘alejhi ve sellem).
Autor: Zuhdija Hasanović