Hadiska podloga u običajima Bošnjaka: Poslanikove zabrane i pokajanje

Mnogo je poslova koji ne priliče vjernicima, koji su mekruh ili haram, i kojih se muslimani sustežu, jer su slušali brojne hadise o tome. 

O zabrani proklinjanja ljudi i drugih bića, čak i stvari, kao i cjepidlačenju, Poslanik, s.a.v.s., je rekao:

إِنَّ اللَّعَّانِينَ لَا يَكُونُونَ شُهَدَاءَ وَلَا شُفَعَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

„Oni koji puno proklinju neće biti na Sudnjem danu svjedoci niti zagovarači.“[1]

هَلَكَ الْمُتَنَطِّعُونَ قَالَهَا ثَلَاثًا

„Propali su oni koji cjepidlače!“ I to je ponovio tri puta.[2]

Poučen je primjer jednog alima iz naših krajeva, koji je prodao jedinu kravu, nakon što je čuo da je žena proklinje, rekavši da neće koristiti mlijeko od hajvana koji je proklet.

Na redu su hadisi koji govore o zabranjenim stvarima u islamu, na koje je izravno upozorio Poslanik s.a.v.s.:

نَهَى أَنْ يَجْلِسَ الرَّجُلُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ إِلاَّ بِإِذْنِهِمَا

„Poslanik je zabranio da čovjek sjedne između dvojice ljudi, osim s njihovom dozvolom.“[3]

نَهَى أَنْ يَشْرَبَ الرَّجُلُ قَائِمًا

„Poslanik je zabranio da se voda pije stojeći.“[4] Izuzetak od ovoga je pijenje zem-zem vode koju je Poslanik pio i stojeći.[5]

نَهَى أَنْ يُقَامَ الرَّجُلُ مِنْ مَجْلِسِهِ وَيَجْلِسَ فِيهِ آخَرُ

„Zabranio da se neko digne sa svog mjesta (u džamiji ili drugim mjestima gdje se klanja, uči) da bi neko drugi sjeo.“[6] Narod sam govori da nema rezervisanih mjesta u džamiji, već gdje ko sjedne tu mu je i mjesto.

نَهَى أَنْ يَقْعُدَ الرَّجُلُ عَلَى الْقَبْرِ أَوْ يُقَصَّصَ أَوْ يُبْنَى عَلَيْهِ

„Poslanik je zabranio da neko sjedi na kaburu, da se kaburi uljepšavaju, kreče i da se nad njima grade turbeta.“[7]

نَهَى عَنِ اسْتِئْجَارِ الْأَجِيرِ حَتَّى يُبَيَّنَ لَهُ أَجْرُهُ

„Poslanik je zabranio uzimati radnika da radi prije nego se s njim pogodi u visini nadoknade.“[8] Kolika je ovdje mudrost najbolje znaju oni koji su pustili majstore da rade posao bez pogodbe na njihove riječi: „Lahko ćemo za plaćanje.“

نَهَى عَنْ أَكْلِ الْبَصَلِ وَالْكُرَاثِ وَالثُّومِ

„Poslanik je zabranio jedenje prase, crvenog i bijelog luka (pred polazak u džamiju ili nekakav drugi skup).“[9]

نَهَى عَنْ أَكْلِ الطَّعَامِ الْحَارِّ حَتَّى يُمْكِنَ

„Poslanik je zabranio da se jede vrela hrana dok se malo ne ohladi.“[10]

نَهَى رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ النَّفْخِ فِي الطَّعَامِ وَالشَّرَابِ

„Poslanik je zabranio da se puše u vrelo jelo i piće.“[11] Sve je ovo u cilju higijene i zdravlja ljudi.

نَهَى عَنِ الْجُلُوسِ عَلَى مَائِدَةٍ يُشْرَبُ عَلَيْهَا الْخَمْرُ وَأَنْ يَأْكُلَ الرَّجُلُ وَهُوَ مُنْبَطِحٌ عَلَى بَطْنِهِ

„Poslanik je zabranio sjedenje za stolom za kojim se pije alkohol. Također je zabranio da čovjek jede ležeći na stomaku (potrbuške).“[12]

لَا تَأْكُلُوا بِالشِّمَالِ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِالشِّمَالِ

„Ne jedite lijevom rukom, jer tako jede šejtan.“[13]

نَهَى عَنْ صِيَامِ يَوْمِ الْجُمُعَةِ

„Poslanik je zabranio da se posti nafila petkom.“[14]

نَهَى عَنِ الصَّلَاةِ بَعْدَ الْفَجْرِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَبَعْدَ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ

„Poslanik je zabranio klanjanje poslije sabahskog farza dok Sunce ne izađe, i poslije ikindije, dok ne zađe.“[15]

حُرِّمَ لِبَاسُ الْحَرِيرِ وَالذَّهَبِ عَلَى ذُكُورِ أُمَّتِي وَأُحِلَّ لِإِنَاثِهِمْ

„Muškarcima, mojim sljedbenicima, zabranjeno je nositi svilu i zlatni nakit, a dozvoljeno je ženama.[16]

حُرِّمَتِ التِّجَارَةُ فِي الْخَمْرِ

„Zabranjen je svaki oblik trgovine alkoholom (kupovina, prodaja i sl.).“[17]

لَا صَلَاةَ بِحَضْرَةِ الطَّعَامِ وَلَا هُوَ يُدَافِعُهُ الْأَخْبَثَانِ

„Nema namaza kod postavljenog jela za objed (da sofra čeka), niti valja klanjati trpeći veliku ili malu nuždu.“[18]

Zbog opasnosti paljevine stariji i iskusni su upozoravalida se naveče ne ostavlja vatra, bilo u kući bilo vani. Poslanik s.a.v.s. je rekao:

لَا تَتْرُكُوا النَّارَ فِي بُيُوتِكُمْ حِينَ تَنَامُونَ

„Ne ostavljajte vatru upaljenu u kućama kada htjednete spavati.“[19] Ovo je od najboljih preventiva od požara.

اِحْبِسُوا صِبْيَانَكُمْ حَتَّى تَذْهَبَ فَوْعَةُ الْعِشَاءِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ تَخْتَرِقُ فِيهَا الشَّيَاطِينُ

„Zabranite svojoj djeci izlazak iz kuća u akšamsko vrijeme, jer se tada razilaze šejtani po zemlji.“[20]

Kao da sada slušam svoju majku, dok sam bio dijete kako nam govori: „Hajte djeco u kuću, akšam je, šejtani se sada okupljaju.“ I poruku narednih hadisa slušao sam od svojih roditelja i starijih:

إِذَا سَمِعْتُمْ صِيَاحَ الدِّيَكَةِ فَاسْأَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنَّهَا رَأَتْ مَلَكًا وَإِذَا سَمِعْتُمْ نَهِيقَ الْحِمَارِ فَتَعَوَّذُوا بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ رَأَى شَيْطَانًا

„Kada čujete kukurijekanje pijetlova molite Allaha za njegove blagodati, jer je pijetao vidio meleka. A kada čujete njakanje magarca, zatražite Allahovu zaštitu od zla šejtana, jer je magarac vidio šejtana.“[21]

الْقَهْقَهَةُ مِنَ الشَّيْطَانِ وَالتَّبَسُّمُ مِنَ اللهِ

„Punoglasan (grohotan) smijeh je od šejtana, a osmijeh je Allahov dar.“[22]

لَا تَنْتِفُوا الشَّيْبَ فَإِنَّهُ مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَشِيبُ شَيْبَةً فِي الْإِسْلَامِ إلَّا كَانَتْ لَهُ نُورًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَفِي رِوَايَةٍ كَتَبَ اللهُ لَهُ بِهَا حَسَنَةً وَحَطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةً

„Ne čupajte sijede dlake, jer će svakom muslimanu koji osijedi u islamu, sijede dlake biti nur (svjetlo) na Sudnjem danu.“ U drugom rivajetu stoji: „Allah će mu za svaku od njih upisati jedno dobro djelo, i izbrisati loše djelo.“[23]

Danas se određuje karantin u slučaju pojave epidemije i zaraznih bolesti, a Poslanik je prije 1400 i više godina to uredio:

إِذَا سَمِعْتُمْ بِالطَّاعُونِ بِأَرْضٍ فَلَا تَدْخُلُوهَا وَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ وَأَنْتُمْ بِهَا فَلَا تَخْرُجُوا مِنْهَا

„Ne putujte u mjesto u kojem se pojavi zarazna bolest, a ako se već tamo nalazite ne izlazite iz njega.“[24]

Tevba – pokajanje

Poslije kazivanja o grijesima i zabranama u islamu, od kojih nije imun ni jedan musliman, vjernici znaju da ima tevba (pokajanje) i traženje oprosta kod Allaha za brojne znane i neznane grijehe. Jedni druge opominju: Dođi tobe, pokaj se, zato nije nikad kasno, Allah je Milostiv, Allah će oprostiti itd. Allahova je milost veća nego što je milost majke prema djetetu, tako naš narod govori. Ta milost majke je samo stoti dio Allahove milosti Njegovim stvorenjima na zemlji, kako je rečeno u hadisu:

إِنَّ لِلَّهِ مِائَةَ رَحْمَةٍ أَنْزَلَ مِنْهَا رَحْمَةً وَاحِدَةً بَيْنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ وَالْبَهَائِمِ وَالْهَوَامِّ فَبِهَا يَتَعَاطَفُونَ وَبِهَا يَتَرَاحَمُونَ وَبِهَا تَعْطِفُ الْوَحْشُ عَلَى وَلَدِهَا وَأَخَّرَ اللَّهُ تِسْعًا وَتِسْعِينَ رَحْمَةً يَرْحَمُ بِهَا عِبَادَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

„Allah ima stotinu milosti. Spustio je jednu među džine, ljude, životinje i gmizavce. Pomoću nje oni međusobno suosjećaju i sažalijevaju i zahvaljujući njoj je zvijer milostiva prema svom mladunčetu. Sebi je ostavio devedest i devet milosti za Svoje robove na Sudnjem danu.“[25]

 Kako god Allah, dž.š., u Kur`anu poziva vjernike da čine tevbu tako je i Poslanik, s.a.v.s., upozoravao na to, jer za tevbu nije nikad kasno, dok god je insan na dunjaluku.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ فَإِنِّي أَتُوبُ إِلَيْهِ فِي الْيَوْمِ مِائَةَ مَرَّةٍ

„O ljudi, učinite tevbu i tražite oprosta od Allaha, dž.š., Zaista ja to uradim stotinu puta na dan.“[26]

مَنْ تَابَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا تَابَ اللهُ عَلَيْهِ

„Ko se pokaje prije nego što Sunce izađe sa zapada, Allah će primiti njegovo pokajanje.“[27]

إِنَّ اللهَ يَقْبَلُ تَوْبَةَ الْعَبْدِ مَا لَمْ يُغَرْغِرْ

„Zaista Uzvišeni Allah prima pokajanje Svoga roba sve dok mu duša ne stigne u grlo (do zadnjeg daha).“[28]

Autor: Ishak Sedić

[1] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga III, hadis br. 1821., str. 278.

[2]Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga III, hadis br. 1824., str. 279.

[3] Bejheki, - hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1788.

[4] Tirmizi, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1791.

[5] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga II, hadis br. 1295., str. 383.

[6] Buharija, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1793.

[7] Ahmed, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1794.

[8] Ahmed, - hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 1800.

[9] Ebu Davud, - hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1801.

[10] Taberani, - hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 1802.

[11] Ahmed, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 1829.

[12] Ebu Davud, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1810.

[13] Ibnu Madže, - hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 1862.

[14] Ahmed, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1823.

[15] Buharija, Muslim, Nesai, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1820.

[16] Tirmizi, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 766.

[17] Buharija, Ebu Davud, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 767.

[18] Muslim i Ebu Davud, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić , hadis br. 1907.

[19] Buharija, Muslim, Tirmizi, Ebu Davud, Ahmed, Ibnu Madže

[20] Ahmed, Hakim, - sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 227.

[21] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga III, hadis br. 1881., str. 337.

[22] Taberani, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1155.

[23] Ebu Davud, Et-tergibu vet-terhib, El-Munziri, Prijevod dr. S. Topoljak, hadis br. 743., str. 450.

[24] Buharija i Muslim, Rijadussalihin, En-Nevevi Ed-Dimiški, hadis br. 1792.

[25] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, Prijevod Šefik Kurdić, Knjiga III, str.391, br. 1924

[26] Muslim, zbirka hadisa, Prijevod Šefik Kurdić, Knjiga III, str.371, br. 1916

[27] Muslim, zbirka hadisa, Prijevod Šefik Kurdić, Knjiga III , str.389 br.1920.

[28] Tirmizi, - hasen, Tirmizijina zbirka hadisa , Prijevod Mahmut Karalić, Knjiga VII, str.300, br. 3780.

Keywords & Tags

Contact Us