Kako god imaju pripreme za namaz, bez kojih namaz ne bi bio ispravan, tako imaju i namaski ruknovi – sastavni dijelovi namaza.
Oni se uče još u mektebima kao i ostali šarti vjere islama. Oni su: iftitahi tekbir – početni tekbir, a to je ulaz u namaz; kijam – mirno stajanje u namazu; kiraet – učenje u namazu; ruku – pregibanje; sedžde – spuštanje na tlo, sedždu i kadei ehire – poslednje sjedenje u namazu, koje se završava sa selamom, sa kojim se izlazi iz namaza. Muslimani sa područja Balkana pripadaju hanefijskom mezhebu i tradicionalno po njemu i obavljaju namaze kao i ostale ibadete. Svi pokušaji nametanja drugih mezeba i učenja nisu urodili plodom. Brojni su autentični – vjerodostojni hadisi koji potvrđuju ispravan način obavljanja namaza, onako kako se praktikuje kod nas. Govori se o skrušenosti – smirenosti u namazu, da se ne žuri sa namazom, da se poravnaju leđa i glava na rukuu, da se na sedždu lagano spušta prvo koljenima pa rukama, pa glavom, a kada se vraća obrnuto, da se sa sedam dijelova tijela čini sedžda, da se na sjedenju uspravi desna a sijedi na lijevoj nozi, itd. Evo nekoliko hadisa koji potvrđuju navedeno:
كَانَ يَرْفَعُ يَدَهُ حَتَّى يُحَاذِيَ بِهِمَا شَحْمَةَ أُذُنَيْهِ
„Dizao je svoje ruke u visini donjeg dijela ušiju.“[1]
لَا تُجْزِئُ صَلَاةٌ لِأَحَدٍ حَتَّى يُقِيمَ ظَهْرَهُ فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ
„Nije upotpunio namaz niko ko ne ispravi svoja leđa na rukuu i sedždi.“[2]
ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْدِلَ قَائِمًا
„...Zatim se uspravi sve dok se ne smiriš u stojećem položaju.“[3]
رَأَيْتُ رَسُولَ الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا سَجَدَ وَضَعَ رُكْبَتَيْهِ قَبْلَ يَدَيْهِ وَإِذَا نَهَضَ رَفَعَ يَدَيْهِ قَبْلَ رُكْبَتَيْهِ
„Vidio sam Allahova Poslanika kada čini sedždu da je koljena stavljao prije ruku, a kada bi ustajao dizao bi ruke prije koljena.“[4]
إِذَا سَجَدَ أَحَدُكُمْ فَلِيَبْتَدِئَ بِرُكْبَتَيْهِ قَبْلَ يَدَيْهِ وَلَا يَبْرُكْ بُرُوكَ الْفَحْلِ
„Kada neko od vas obavlja sedždu, treba se spustiti prvo koljenima, pa rukama, a ne da se spušta kao što to čini deva.“[5]
إِذَا سَجَدَ الْعَبْدُ سَجَدَ مَعَهُ سَبْعَةُ أَطْرَافٍ وَجْهُهُ وَكَفَّاهُ وَرُكْبَتَاهُ وَقَدَمَاهُ
„Čovjek obavlja sedždu pomoću sedam dijelova tijela: licem (čelo i nos), dlanovima, koljenima i prstima stopala.“[6]
إِذَا سَجَدْتَ فَضَعْ كَفَّيْكَ وَارْفَعْ مِرْفَقَيْكَ
„Kada činiš sedždu spusti dlanove, a podigni laktove.“[7]
إِذَا جَلَسَ فِي الصَّلَاةِ اجْتَمَعَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى وَقَعَدَ عَلَيْهَا وَنَصَبَ رِجْلَهُ الْيُمْنَى
„Kada bi Allahov Poslanik sjedao u namazu (na tešehhudu) položio bi svoju lijevu nogu i sjeo na nju, a desnu bi oduspravio.“[8]
كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُعَلِّمُنَا التَّشَهُّدَ كَمَا يُعَلِّمُنَا السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ
„Allahov Poslanik s.a.v.s. nas je podučavao Ettehijjatu, kao što nas je podučavao nekoj suri iz Kur'ana.“[9]
Gradove, sela i naselja gdje žive muslimani, krase brojne džamije. Njih grade, održavaju i posjećuju vjernici, u većem ili manjem broju, radi namaza u džematu i drugih obreda. Poslanik, s.a.v.s., je rekao:
صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ أَحَدِكُمْ وَحْدَهُ بِخَمْسَةٍ وَعِشْرِينَ جُزْءًا
„Namaz u džematu je dvadeset pet puta bolji od namaza nekog od vas ko klanja pojedinačno.“[10]
لاَ صَلاَةَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ إِلاَّ فِي الْمَسْجِدِ
„Nema namaza za susjeda džamije, osim u džamiji.“[11]
مَنْ تَطَهَّرَ فِي بَيْتِهِ ثُمَّ مَشَى إِلَى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ لِيَقْضِيَ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللهِ كَانَتْ خَطْوَتَاهُ إِحْدَاهُمَا تَحُطُّ خَطِيئَةً وَالْأُخْرَى تَرْفَعُ دَرَجَةً
„Ko se abdesti u svojoj kući, a zatim krene prema nekoj od Allahovih kuća (džamija) da bi obavio jedan od Njegovih farzova, sa jednim korakom će mu se obrisati grijeh, a sa drugim će se uzdići za deredžu (stepen).“[12]
Mnogo je vakufa širom Bosne i Balkana koje su učinili naši brojni vakifi za gradnju džamija, mekteba, medresa i drugih hajrata. Gotovo svako naše selo ili grad krasi jedna ili po nekoliko džamija. Mnoge su rušene i skrnavljenje od din dušmana, ali su naše vrijedne džematlije podizale nove, veće i ljepše. Tradicija je da se na temeljima i otvorima džamija masovno okuplja svijet i tom prilikom svojim prilozima pomažu gradnju džamija. Znaju da je to veliki sevap, jer je Poslanik u hadisima rekao:
أَحَبُّ الْبِلَادِ إِلَى اللهِ مَسَاجِدُهَا
„Najdraža mjesta Allahu su džamije!“[13]
مَنْ بَنَى مَسْجِدًا لِلَّهِ بَنَى اللهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ مِثْلَهُ
„Ko sagradi u ime Allaha džamiju, Allah će mu sagraditi kuću u Džennetu.“[14]
Autor: Ishak Sedić
[1] Musned Ebu Hanife, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 65.
[2] Sastavljači Sunena – sahih, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I , str. 264.
[3] Muttefekun alejhi, Fikhus-sunne, Seid Sabik, Prijevod, Knjiga I, str. 223.
[4] Tirmizi, Hakim, Ibnu Huzejme, Ibnu Hibban–sahih garib, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 276.
[5] Ibnu Ebi Šejbe, Ebu Ja'la, Tahavi, Bejheki, Jedan dan u životu Muhameda a.s., Halil Ahmetspahić, str. 55.
[6] Kutubussitte osim Buharije, Fikhus-sunne, Seid Sabik, Prijevod, Knjiga I, str. 224.
[7] Muslim, Hanefijski fikh, Knjiga I, str. 277.
[8] Musned Ebu Hanife, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 71.
[9] Musned Ebu Hanife, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 71.
[10] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 592, str. 301.
[11] Darekutni, Bejheki – daif, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1909.
[12] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 243, str. 244.
[13] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 241, str. 242.
[14] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 240, str. 242.
Adress: Kovaci 36, 71000 Sarajevo Bosnia-Herzegovina
email: info@islam.ba