Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je rekao: “Subhanallahi adede ma haleka fis-semai, ve subhanallahi adede ma haleka fil-erdi, ve subhanallahi adede ma bejne zalike, ve subhanallahi adede ma Huve haliku. / Slavljen neka je Allah u razmjeri onoga što je stvorio na nebu, slavljen neka je Allah u razmjeri onoga što je stvorio na Zemlji, slavljen neka je Allah u razmjeri svega što je između njih, slavljen neka je Allah u razmjeri svega što je stvorio.“ (Tirmizi, Taberani, Ibn Hiban, Ebu Davud, Hakim i imam Zehebi ga smatra vjerodostojnim)
Da li je dozvoljeno korištenje tespiha i drugih pomagala tokom zikra?
Od Abdullaha ibn Amra, radijallahu anhu, prenosi se da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, činio zikr na svojoj ruci (na jagodicama prstiju). (Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, Hakim, Bejheki)
Ruke će, odnosno prsti, svjedočiti za onog koji bude zikrio na njima. Međutim, korištenje tespiha i drugih pomagala tokom zikra je dozvoljeno, jer se o dozvoljenosti ovog čina prenosi da je Sa’d ibn Ebu Vekkas, radijallahu anhu, jednom prilikom zajedno sa Vjerovjesnikom, sallallahu alejhi ve sellem, prošao pored neke žene koja je slavila Allaha, a u rukama je imala tespih od hurminih košpica ili kamenčića. Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, joj reče: “Hoćeš li da te uputim na ono što je lakše i bolje od toga?“ Žena mu odgovori da hoće, a Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, joj reče:
سُبْحَانَ اللهِ عَدَدَ مَا خَلَقَ فيِ السَّمَاءِ، وَسُبْحَانَ اللهِ عَدَدَ مَا خَلَقَ فيِ الْأَرْضِ، وَسُبْحَانَ اللهِ عَدَدَ مَا بَيْنَ ذَلِكَ، وَسُبْحَانَ اللهِ عَدَدَ مَا هُوَ خَالِقُ
“Subhanallahi adede ma haleka fis-semai, ve subhanallahi adede ma haleka fil-erdi, ve subhanallahi adede ma bejne zalike, ve subhanallahi adede ma Huve haliku. / Slavljen neka je Allah u razmjeri onoga što je stvorio na nebu, slavljen neka je Allah u razmjeri onoga što je stvorio na Zemlji, slavljen neka je Allah u razmjeri svega što je između njih, slavljen neka je Allah u razmjeri svega što je stvorio. (Tirmizi, Taberani, Ibn Hiban, Ebu Davud, Hakim i imam Zehebi ga smatra vjerodostojnim) Dakle, nije joj zabranio da to čini, a da je bilo makar pokuđeno, on bi je upozorio da to ne radi.
Ed-Dejlemi prenosi merf’u predaju od Alije, radijallahu anhu, da je rekao: “Divno li je tespih sredstvo za činjenje zikra.”
Od Ebu Nadreta El-Gafarija se prenosi da mu je jedan stariji čovjek iz Tafave rekao: “Došao sam u Medinu i zatražio konak kod Ebu Hurejrea, radijallahu anhu, a u životu nisam vidio da iko bolje od njega prima i ugošćuje goste. Jednoga dana, dok sam sjedio kod njega, on je bio na svome ležaju pokraj koga je bila vrećica sa kamenčićima ili košpicama. Ispod njega je sjedila njegova sluškinja, koja je bila crnkinja. Činio je zikr i kada je potrošio sve što je bilo u vrećici, bacio bi vrećicu sluškinji i ona bi sve košpice vratila u vrećicu i ponovo mu ih dodala kako bi slavio Allaha.“ (Ahmed u Musnedu)
Prenosi se od Nua’jma bin El-Muharrera bin Ebu Hurejre, a od svoga djeda Ebu Hurejrea prenosi da je imao kanap na kojem je bilo svezano hiljadu čvorova i da ne bi zaspao sve dok ne bi na njemu učinio tespih.
Rekao je Ibn Abidin u kapitalnom hanefijskom djelu Hašijetul-Ibn Abidin: “Korištenje tespiha je dozvoljeno.“
Da li zikr nakon namaza kao što se kod nas u džamijama čini ima utemeljenje u Šerijatu?
Prema hanefijskom mišljenju, propisani zikr i dova nakon namaza u pogledu sadržaja imaju utemeljenja u Šerijatu.
Da li je dozvoljeno podizanje ruku u dovi?
Podizanje ruku u dovi je dozvoljeno i spada u sunnete dove, jer se prenosi oko 55 vjerodostojnih hadisa koji govore o podizanju ruku prilikom dove. (Feddul-Vi’a od Sujutija koji su spomenuti u knjizi Subulus-Selam, komentar na Bulugul-Meram od San’anija)
Od Jezida ibn Se’ida es-Semame se prenosi da bi Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada bi učio dovu podigao ruke i potirao lice rukama. (Ahmed)
Prenosi se od Selmana, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Doista je Allah Živi i Plemeniti, stidi se kada Njegov rob podigne ruke, da mu ih vrati prazne.” (Ebu Davud, Tirmizi, Ibn Madže, Ibn Hiban)
Kako se podižu ruke u dovi?
Ruke u dovi se podižu naspram prsa okrenutih prema licu, kako stoji u Merakil el-Felahu od Šurunbulalija ili naspram ramena okrenutih prema nebu, jer je na nebu kibla dove kako stoji u Hisnul-hasinu od Eš-Šemsul-Džezerija.
Prenosi se od Ibn Šihaba ez-Zurija da je rekao: “Podizao bi Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, ruke u dovi naspram prsa, a zatim bi potirao lice rukama.“ (Abdur-Rezak sa vjerodostojnim lancem prenosilaca)
Da li je dozvoljeno potiranje rukama po licu nakon dove?
Potiranje rukama po licu nakon dove je dozvoljeno i spada u sunnete dove, jer se u vjerodostojnom hadisu navodi da Allah, dželle šanuhu, ruke roba ne vraća prazne. Time se figurativno misli da se u podignute ruke u dovi spustila Allahova milost, te se potiranjem lica želi postići bereket dobivene počasti.
Od Omera, radijallahu anhu, prenosi se da je rekao: “Kada bi dovio, Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, pružio bi ruke i ne bi ih vratio dok njima ne potre lice.” (Et-Tirmizi u Sunenu i Hakim u Mustedreku)
Imam Nevevi u svom komentaru insistira da je mendub potiranje lica rukama, kako bilježi od njega šejhul-islam Zekerija el-Ensari i šejh Hatib eš-Širbini (pogledaj Esnal-metalib, 1/60; Mugnil-Muhtadž, 1/30).
Imam Sujuti u djelu Feddul-Vi’a prenosi od Hasana el-Basrija da je potirao lice rukama nakon dove.
Da li je dozvoljeno podizanje glasa prilikom zikra i dove?
Podizanje glasa prilikom zikra i dove je dozvoljeno, jer se prenosi od Ibn Abbasa, radijallahu anhu, da je rekao: “Podizanje glasa prilikom zikra, kada se ljudi raziđu nakon obavljenog namaza, bilo je u vrijeme Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa je Ibn Abbas rekao: – Znao sam kada su ljudi završili (sa namazom) po tome (zikru) koji bih čuo.“ (El-Buhari i Muslim)
Kaže Eš-Šerbini: “Nema problema u upravljanju u učenju da jedna grupa uči, pa poslije druga.” (Mugni el-Muhtadž, 4/429)
Da li je dozvoljeno aminovati (amin, amin) dok imam uči dovu?
Dozvoljeno je aminovati dok imam uči dovu i to spada u sunnete zajedničke dove.
Prenosi se od Eš-Šemsa el-Džezerija da je rekao: “Od adaba dove je aminovanje onih koji čuju dovu.“ (Hisnul hasin, 37)
Prenosi se od Musaa, sallallahu alejhi ve sellem, da bi, kada bi činio dovu Allahu, dželle šanuhu, Harun, sallallahu alejhi ve sellem, izgovarao amin, pa bi Allah uslišio njihovu dovu kao što se u Kur’anu spominje:
“Uslišena je molba vaša”, reče On… (Junus, 89)
Kakav je stav islamske uleme po pitanju rukovanja nakon namaza?
Rukovanje nakon namaza je pohvaljeno, ali nije i obavezno. Posebno je pohvaljeno ukoliko se osobe nisu vidjele ili rukovale prije namaza. Na taj način se brišu manji grijesi, povećava ljubav, zbližavanje i toplina među vjernicima. Nakon rukovanja uči se dova Uzvišenom Allahu, dželle šanuhu, da ukabuli namaz, a dova nakon namaza se posebno prima.
Od Ber’a ibn Aziba, radijallahu anhu, prenosi se da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Kada se sretnu dva muslimana i rukuju, sa njih spadaju manji grijesi.” (Ebu Davud, Tirmizi)
Imam Nevevi i Izudin Ibn Abdus-Selam kažu: “Rukovanje nakon namaza je lijepa (dozvoljena) novotarija.“
Izvodi iz knjige “Pitanja i odgovori o namazu”
Autor: Asmir-ef. Crnovršanin
Adress: Kovaci 36, 71000 Sarajevo Bosnia-Herzegovina
email: info@islam.ba