Krađa je veliki grijeh i opasna bolest u društvu. Da bi ljudska zajednica živjela u rahatluku i sigurnosti, Allah, dž.š., je svojim zakonom / šeriatom zaštitio imetak ljudi i propisao strogu kaznu (odsijecanje ruke) onome, ko bez potrebe nešto ukrade. 

Ma koliko ova šeriatska kazna izgledala stroga, iskustva drugih sistema i zakona su pokazala da su nemoćna suzbiti i stati u kraj ovom porovu i društvenom problemu. Ova šeriatska kazna se može primijeniti jedino u društvu i sredini gdje se vlada po šeriatu; to jest, gdje se zajednica brine o svakom svome članu i obezbjeđuje one koji su potrebni, tako da niko ne bude gladan niti beskućnik. Kada bude uspostavljen takav sistem da se niko ne osjeća ugroženim, niti da je kome potrebno da krade, u takvim uvjetima, kada se neko usudi da nešto ukrade onda mu se odsijeca ruka, da bi on bio pouka i ibret za druge. Kao rezultat ove šeriatske sankcije imamo sigurnost i bezbjednost u društvu. 

O kazni koja je predviđena za krađu se govori u slijedećem kur’anskom ajetu: 

﴿وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا نَكَالاً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾ (سورة المائدة 38)

 “Kradljivcu i kradljivici odsijecite ruke njihove, neka im to bude kazna za ono što su učinili i opomena od Allaha! A Allah je moćan i mudar.”

Ibn Šihab kaže: Allah, dž.š., kradljivca kažnjava odsijecanjem ruke, i ‘On je moćan’ da se osveti kradljivcu i ‘Allah je mudar’ u tom šeriatskom propisu da se kradljivcu odsiječe ruka. 

U ovom ajetu je Allah, dž.š., prvo pomenuo muškarca, kradljivca a zatim kradljivicu, dok je u ajetu u kojem se govori o zinaluku (bludu) prvo pomenuo žensko pa onda muško: 

﴿الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا ﴾ (سورة النور 2)

 ‘Bludnicu i bludnika izbičujte...’ 

 

Ovakav redosljed u pomenutim ajetima je zbog toga što je krađa više svojstvena muškarcima nego ženama, dok je blud češći kod žena, obzirom da žena često biva razlogom i povodom bluda, i uglavnom se ne dešava osim sa njenom voljom.

Poznati mufessir Kurtubi je u komentaru ovoga kur’anskog ajeta pomenuo dvadeset i sedam propisa, od kojih ću izdvojiti samo neke:

- Da bi se kradljivcu odsjekla ruka postoje određeni uvjeti, koje su učenjaci podijelili u nekoliko grupa: 

Uvjeti kod kradljivca: da je pametan, punoljetan, da nije u posjedu onoga od koga je ukrao i drugo. 

Uvjeti kod ukradene stvari: da ima vrijednost nisaba (vrijednost od 3 do 10 dirhema), da bude od onoga što se može posjedovati, prodati i od stvari kojima je dozvoljeno trgovati (ako se ukrade alkohol, svinjetina i slično, ne odsijeca se ruka).

Uvjet mjesta sa kojeg je ukradeno: ukradena stvar mora biti ostavljena na sigurnom, bezbjednom mjestu, gdje se takva stvar obično ostavlja (hirz). 

Za uzimanje voća koje je na stablu (pogotovo ono što je iznad puta) se ne odsijeca ruka, jer je Abdullah ibn Amr, r.a., pitao Poslanika, s.a.v.s., o voću na stablu, pa je on odgovorio: “Ko bude potreban (gladan) pa uzme i pojede nešto od tog voća –pod uslovom da ne nosi sa sobom ništa- taj ne zaslužuje kaznu, a ko bi ponio taj zaslužuje kaznu...” 

Takođe, Poslanik kaže: 

قَالَ رَسُول اللَّهِ صَلىَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لاَ قَطْعَ فِي ثَمَرٍ مُعَلَّقٍ وَلاَ فِي حَرِيسَةِ جَبَلٍ (رواه مالك) 

“Nema odsijecanja ruke zbog voćke na stablu, niti zbog ovce koju u šumi zatekne noć...”

 Većina učenjaka smatra da se onome ko bi ukrao nešto iz kabura (groba) odsijeca ruka, dok Ebu Hanife kaže da mu se ne treba odsjeći ruka, jer je on uzeo imetak koji je izložen propadanju i on nema vlasnika, obzirom da mrtvac ne može ništa posjedovati. 

- Ne odsijeca se ruka roditeljima koji bi uzeli nešto od imetka njihovog djeteta, zato što Allahov Poslanik, s.a.v.s., u hadisu, jednom mladiću koji se žalio da mu otac uzima nešto od njegovog imetka, kaže: “Ti i tvoj imetak pripadate tvom ocu.” Ebu Hanife –rahimehullah- kaže: Takođe se ne odsijeca ruka bližnjoj rodbini, kao što su: tetke (po ocu i po majci), sestre i slično. 

- Neki učenjaci kažu da se ne odsijeca ruka onome ko ukrade Mus’haf (Kur’an), dok drugi kažu da mu se odsijeca ruka ako dostigne onu vrijednost zbog koje se inače odsijeca ruka. 

- Takođe se, po mišljenju jednog broja učenjaka, ruka ne odsijeca u ratu, to jest za vrijeme bitke, niti na putu (seferu), jer Allahov Poslanik, s.a.v.s., kaže: “Ruke se ne odsijecaju za vrijeme bitke (rata).” 

- Odsijeca se samo šaka desne ruke, a ako bi ponovo ukrao onda mu se odsijeca lijeva noga, do članka.

Bilo je nekoliko slučajeva da se kradljivcima odsijecala ruka u vrijeme Muhammeda, s.a.v.s.  

Abdullah ibn Omer, r.a., prenosi da je Allahov Poslanik, s.a.v.s., naredio da se odsiječe ruka onome koji je ukrao ratni štit, čija je vrijednost bila tri dirhema. 

Aiša, r.a., prenosi da je Allahov Poslanik, s.a.v.s., rekao: 

قَالَ النَّبِيّ صَلىَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تُقْطَعُ الْيَدُ فِي ثَمَنِ الْمِجَنِّ (رواه مسلم)

“Ruka se dsijeca onome ko ukrade vrijednost štita ili više.” 

Aiša je upitana o vrijednosti štita pa je rekla, da je to četvrtina dinara, to jest tri dirhema. Ebu Hanife smatra da vrijednost treba biti deset dirhema. Ima više mišljenja kod učenjaka po tom pitanju i ona se uglavnom kreću, između tri i deset dirhema.

Ebu Hurejre, r.a., prenosi da je Allahov Poslanik, s.a.v.s., rekao: “Allah prokleo kradljivca koji ukrade jaje, pa mu se odsiječe ruka, ili ukrade uže pa mu se odsiječe ruka.” 

U pojašnjenju ovoga hadisa E’ameš kaže: Sa ovim jajetom misli se na ratnu kacigu, a sa užetom se misli na veliko morsko uže za lađe, čija vrijednost dostiže tri dirhema. Drugi učenjaci kažu da je Poslanik želio sa ovim hadisom da ljude odvrati od krađe, jer ko ukrade nešto beznačajno, poput jajeta i užeta, to će ga ponukati pa će ukrasti i nešto vrijednije i onda će mu se odsjeći ruka.

POSLANIKOVA PRAVEDNOST U PRIMJENI ŠERIATA

Vrlo poučan i za ibret mnogima, kod kojih se traže razne veze i poznanstva, kada treba biti pravedan, je događaj koji se desio u vrijeme Muhammeda, s.a.v.s., a koji nam prenosi Aiša, r.a.,  koja kaže: 

 

عَنْ عَائِشَةَ رَضِي اللَّهم عَنْهَا أَنَّ قُرَيْشًا أَهَمَّهُمْ شَأْنُ الْمَرْأَةِ الْمَخْزُومِيَّةِ الَّتِي سَرَقَتْ فَقَالُوا وَمَنْ يُكَلِّمُ فِيهَا رَسُولَ اللَّهِ صَلىَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالُوا وَمَنْ يَجْتَرِئُ عَلَيْهِ إِلاَّ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ حِبُّ رَسُولِ اللَّهِ صَلىَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَكَلَّمَهُ أُسَامَةُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلىَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَتَشْفَعُ فِي حَدٍّ مِنْ حُدُودِ اللَّهِ ثُمَّ قَامَ فَاخْتَطَبَ ثُمَّ قَالَ إِنَّمَا أَهْلَكَ الَّذِينَ قَبْلَكُمْ أَنَّهُمْ كَانُوا إِذَا سَرَقَ فِيهِمُ الشَّرِيفُ تَرَكُوهُ وَإِذَا سَرَقَ فِيهِمُ الضَّعِيفُ أَقَامُوا عَلَيْهِ الْحَدَّ وَايْمُ اللَّهِ لَوْ أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ سَرَقَتْ لَقَطَعْتُ يَدَهَا (متفق عليه)

Neka žena iz plemena Mahzum (Fatima b. Esved) je ukrala, pa je to zabrinulo Kurejšije (bojeći se da će joj se odsjeći ruka), te su razmišljali o tome: -Ko bi se mogao kod Muhammeda zauzeti za nju? Uvidjeli su da se na tako nešto smije usuditi samo Usama ibn Zejd, Poslanikov miljenik. Usama je to rekao Poslaniku, našto mu Poslanik reče: - Pa zar se ti zauzimaš za to da se Allahova kazna ne primijeni!? Zatim je Poslanik, s.a.v.s., pozvao ljude i rekao im slijedeće: “O ljudi, zaista su oni prije vas bili upropašteni zato što su, kada bi ukrao bogataš i poznat ne bi mu odsijecali ruku, a kada bi ukrao siromah i slabić oni bi mu odsjekli ruku. Tako mi Allaha, kada bi Fatima, kći Muhammedova ukrala, ja bih joj odsjekao ruku.”

Poslanik ovdje nije rekao: “moja kćerka” nego je koristio treće lice (kći Muhammedova) ukazujući time da kod ovakvih stvari nema nikakve bliskosti niti samilosti.

Autor: Fuad Sedić