Usuli-fikh

Jedna od temeljnih islamskih nauka. Riječ usul množina je od riječi asl, a ona u arapskom jeziku ima više značenja od kojih su najvažnija: osnova, temelj, baza, uzrok, razlog, izvor, rod, korijen, stablo, porijeklo i dr. Prema Ljevakoviću (2005; 9) to je nauka koja se bavi proučavanjem „izvora prava, njihove autoritativnosti, hijerarhije, uvjeta argumentacije - nauka koja definira metode i pravila izvođenja propisa kojima se rukovodi mudžtehid u procesu deriviranja pojedinačnih normi iz partikularnih dokaza naziva se usul-i fikh (ușūlu-l-fikh). Cilj ustanovljenja usul-i fikha kao zasebne naučne discipline jeste spoznaja praktičnih pravnih propisa pomoću pravila i metoda koji štite mudžtehida od mogućih grješaka u procesu saznavanja, uobličavanja i primjene šerijatskopravnih propisa. Fikh i usul-i fikh imaju zajednički cilj, spoznaju šerijatskopravnih propisa, s tim što usul-i fikh pojašnjava načine i metode izvođenja, dok se fikh bavi izvođenjem propisa na osnovu metodologije koju je ustanovio usul-I fikh.“ Prema Kamaliju (2017) glavna razlika između usul-i fikha i fikha jeste što se fikh tiče znanja o detaljnim pravilima islamskog prava u njegovim različitim granama, dok se usul-i fikh tiče metoda koji se primjenjuju u izvođenju tih pravila iz njihovih izvora. Za El-Amidija usul-i fikh se bavi fikhskim dokazima (Edille el-fikh) i nagovještajima koje oni pružaju u pogledu pravila (ahkam el-šeriah).

Prema definiciji Džurdžanija, usul-I fikh je “poznavanje pravila pomoću kojih se dolazi do fikha.“ Ljevaković (2004) navodi kako postoje dvije tendencije u definiranju ove znanstvene discipline. Prema prvoj tendenciji, koju zastupa većina hanefijskih, malikijskih i hanbelijskih teoretičara, naglasak se u definiciji stavlja na spoznaju pravila pomoću kojih se izvode pravni propisi iz njihovih dokaza. Drugu tendenciju, koja naglasak stavlja na opće pravne izvore – dokaze, zastupaju šafijski pravni teoretičari. Oni definiraju usul-I fikh kao “spoznaju pravnih dokaza općenito, načina njihovog korišćenja I stanja korisnika.“ (Fahruddin ar-Razi: al-Mahsul fi ‘ilm usul al-fiqh, Džami’a al-Imam, Riyad, 1980).

Prema Al-Alvaniju (2016) nauka o ușūlu-l-fikhu definira se kao „zaseban skup pravnih metoda i dokaza, koji, kada se pravilno primjenjuju, dovode do sigurne spoznaje šerijatske norme ili barem do razumne pretpostavke o njoj. Ova nauka definira i način na koji se takvi dokazi koriste i uvjete koje treba ispunjavati onaj ko ih koristi“. Prema njemu Učenjaci usūlu-l-fikha se pretežno bave sljedećim istraživanjima: logika i njene pretpostavke, lingvistika, naredbe i zabrane, opće značenje (āmm) i posebno značenje (hāșs), sažeti (mudžmel) i pojašnjeni izrazi (mubejjen), erogacija (nesh), postupci i djela (posebno djela Poslanika, s.a.v.s. i njihovo značenje), konsenzus (idžmā), predaje koje se odnose na sunnet, analogno rasuđivanje (kijās), antinomija i protežiranje, samostalno pravno rasuđivanje (idžtihād), nekritičko slijeđenje određene pravne škole (taklīd) i pravni izvori koji su predmet sporenja.

Za Karčića ova nauka odgovara savremenoj metodologiji prava, a metodologija prava je disciplina koja izučava metode prava i to metode saznanja prava (naučne i filozofske) i metode pravne tehnike (stvaranja i primjene prava). Profesor Muhammed Hamidullah navodi da se ni kod jednog naroda prije islama, uključujući Grke, Rimljane, Kineze, Indijce, Egipćane, Babilonce, Feničane, Perzijance i druge ne može naći pravna disciplina koja bi se bavila filozofijom prava, izvorima, metodima zakonodavstva, tumačenja i slično, što su muslimani nazvali usul-i fikh, a moderna pravna nauka metodologijom prava.

Prema Alvaniju (2016) jedan od najprominentnijih autora kod hanefija u usūlu bio je El-Kerhī. Potom je to bio Ebū Bekr el-Džeșșāș koji je napisao djelo El-Fuṣūl fi el-uşūl (Poglavlja o usulu) kao uvod svojoj knjizi Aḥkām el-Kur’an. U naučnim krugovima se smatra da je istinski razvoj hanefijskog pisanja o ușūlu započeo s imamom Ebū Zejd ed Debbūsijem, koji je napisao dva značajna djela u ovoj disciplini: Takvīm el-edille (Ocjenjivanje dokaza) i Te’sīs en-nazar. Ebū Zejda je slijedio Fahr el-islam el-Bezdevī, koji je napisao dobro poznato djelo Kenz el-vusül ilā maʼrife el-ușul (Riznica postizanja spoznaje ușūla) kome su hanefijski autori poklanjali veliku pažnju i napisali mnoge komentare na njega, od kojih je najbolji i najvažniji Kešf el-esrār (Otkrivanje tajni).

Predmet usul-i fikh se izučava na Fakultetu islamskih nauka u Sarajevu, a profesor dr. Enes Ljevaković s Katedre fikha smatra da je disciplina usul-i fikh jedan je od najvažnijih elemenata islamskog kulturnog naslijeđa.

Keywords & Tags

Islam, sunnet, hadis, iman, islamska predavanja, islamska civilizacija, islamska kultura, propisi, rukja, ehlu sunnet, salavat, idžtihad, predavanja, Allah, Poslanik, poslanik Muhammed, predaja, enciklopedija hadisa, Buharija, Muslim, Ebu Davud, Ibn Madže, Tirmizi, Darekutni, Nesai, Taberani, Malik, Bezzar, Darimi, Nevevi, Kenan Musić, Šefik Kurdić, Bejheki, muharrem, rebiul evel, rođenje poslanika, hazreti, sahih, hasen, daif, lanac prenosilaca, Ebu Hurejre, kurtubi, hanefijski, mezheb, šafijski, malik, hanbel, mehr, nafaka, farz kifaje, fatima, fetva, fikh, hafiz, halifa, Ebu bekr, Alija, Omer, Ibn Hadžer, hatib, hidžab, hilafet, hudejbija, uhud, hendek, ibadet, ibadije, iblis, ibn Tejmijje, akaid, akida, ahlak, moral, povijest islama, sira, kiraet, tedžvid, dove, mevlud, sedmina, tabut, haram, halal, menhedž, sufije, selefizam, hajz, nifas, istihaza, žena islam, hurije, bedr, bejat, kaba, bejtul mal, abasije, emevije, adl, arefat, mikat, ihram, umra, asgab, džebrail, mikail, munkir, nekir, israfil, sudnji dan, predznaci, daija, vaz, dawa, derviš, mekasid, matudiri, ešarije, medina, mekka, mekasid, mešhur, nesh, metn, ravija, rivajet, mihrab, muhadis, muhkem, murted, mustahredž, mutezile, tabiin, tahavija, taberi, taklid, džihad, talak, razvod, belag, teologija, tesavvuf, tespih, tevhid, kijas, masleha, Ibrahim, Isa, Musa, Tevrat, Indžil, džini, šejtan, iddet,idžaz, temettu, ilham, ilm, kelam, šiije, ismailije, sunije, ehlu, istigfar, tevba, itikaf, kefaret, objava, jasin, ašura, hadisi kudsijj, gajb, kafir, sijase, zamahšeri, adabi, mubarek, islamizam, hatma, Kur'an, tefsir prevod, sura, ajet, harf, tefsir, prevod Kur'ana, Besim Korkut, Ibn Kesir, komentar Kur'ana, tumačenje Kur'ana, Enes Karić, Endelusi, Ibn Džuzejj, vrte tefsira, racionalni tefsir, tradicionalni tefsir, sufijski tefsir, amme džuz, transkripcija, ilmihal, abdest, tejemum, gusul, džunub, namaz, farz, sastavni dijelovi namaza, uvjeti za namaz, sahibi uzur, džemat, mujezin, ezan, ikamet, teravija, teravih, noćni namaz, sabah, podne, ikindija, akšam, jacija, rekat, sedžda, selam, početni tekbir, bajram, kurban bajram, ramazan, napaštanje, fidja, post, iftar, sehur, imsak, sadekatu fitr, vitre, zekat, nijjet, nafile, hutba, hadž, kurban, akika, dženaza, imanski šarti, šehadet, muslimani, kunut dova, zikr, zuhd, nefs, nikah, islamske nauke, Gazali, rječnik, pojmovnik, naklanjavanje, sehvi sedžda, feraiz, nasljedno pravo, sekte, grijeh, grijesi, sadaka, bereket, šerijat, šerijatsko, mubah, mustehab, mukabela, lejletul bedr, lejletul kadr, hidžr, miradž, Allahova imena, Allahova svojstva, ahiret, azab, kabur, mizan, hifz, mesela, Ibn Abbas, vakuf, kader, mushaf, Ebu Hanife, Rumi, iskušenje, Bog, Božije, dunjaluk, skraćivanje namaza, spajanje namaza, kijam, prvi uvjet, kibla, vaktija, din, džennet, džehenem, sifat, Rahman, vadžib, edeb, hadiske predaje, oprost grijeha, Preporod, Glasnik, Novi muallim, vazovi, Sulejman Bugari, Kenan Musić, Ammar bašić, Izet Čamdžić, islamski video, audio predavanja, mekam, tevhid, hikaje, šerijatski brak, šerijatsko vjenčanje

Usuli-fikh

Keywords & Tags

Contact Us

Uputstvo

O Platformi